ΚΕΦΑΛΑΙΟ  ΠΕΜΠΤΟ

ΚΛΙΜΑΚΕΣ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΛΙΜΑΚΑ ΤΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ

ΠΑΤΕΡΙΚΑ ΑΝΤΙΔΩΡΑ

 ΑΠΟΦΘΕΓΜΑΤΑ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ

ΑΠΟ ΤΗ ΛΑΪΚΗ ΣΟΦΙΑ

-------------------------------------------------

  ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΛΙΜΑΚΑ ΤΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ

"Διά τοῦτο γάρ δεῖ παῖδας ὄντας ἡμᾶς τάς τῶν ποιητῶν γνώμας ἐκμανθάνειν,

              ἵνα ἄντρες ὄντες αὐταῖς χρώμεθα." (Αἰσχίνης)

Διά τοῦτο πρέπει νά μανθάνωμεν τά γνωμικά τῶν ποιητῶν, ὄταν εἴμεθα παιδιά, 

διά νά τά χρησιμοποιῶμεν, ὅταν γίνωμεν ἄνδρες.

Στά πλαίσια τῆς ἔρευνας τοῦ ἐργαστηρίου Δημιουργικῆς  Γραφῆς Ἱστιαίας «ΔΙΑΠΟΡΘΜΕΥΩΝ ΛΟΓΟΣ» 

γιά τή δυναμική τῆς Ἑλληνικῆς γλώσσας,

 παραδίδουμε μέ τή μορφή  σκυτάλης κάποια ἀπό τά  φωτοφόρα πλατύσκαλα τῆς ἑλληνικῆς ποίησης. 

Πρόκειται γιά ποιητικούς ἀναβαθμούς πού μᾶς ἐπιστρέφουν τό ὕψος.

 Κλίμακες ἀπό τήν ἀναστάσιμη συνειδητότητα τῆς ἀνθρωπότητας.

 Διάσελα πνευματικότητας καί διαισθαντικότητας. Καταφύγια τῆς καταδιωκόμενης ὀμορφιᾶς μας.

 Ἀληθανθοί ἀπό εὐδόκιμες ἀναπνοές στό στάδιο τοῦ βίου, μέ πλέριο τό ἀκριβό ἄρωμα τῆς ὕπαρξης. 

Ἀθανασίες ἀπό τήν αἰωνιότητα τῶν προσώπων. 

Καθημερινότητες μέ ζέουσα τήν καθολικότητα τοῦ πνεύματος.

 Χρόνοι ἔξω ἀπό τά δεσμά τῆς χρείας. Ἐλευθερίες  τῆς κεκρυμμένης Ἑλλάδας.

 Σταλαγμοί  πού ἐπιμένουν  νά συλλαβίζουν φωτοτροπούμενο τό θαῦμα καί τή χαρά τοῦ κόσμου. 

Χαρεῖτε τήν εὐγένεια τῶν ποιητικῶν στοχασμῶν καί τή διαχρονική δυναμική τους.  

****



Τό ἔθνος πρέπει νά μάθει νά θεωρεῖ ἐθνικόν ὅ,τι εἶναι ἀληθές. 

(Διονύσιος Σολωμός)

Συμμετέχουμε στήν ὑπόθεση τοῦ φωτός. 

(Νικηφόρος Βρεττάκος)

Ψυχή μου λυτρώσου ἀπ’ τόν κρίκο τοῦ σκότους.

Λίγο ἀκόμη νά σηκωθοῦμε λίγο ψηλότερα. 

(Γιώργος Σεφέρης)

Πάντα ἀνοιχτά πάντα ἄγρυπνα τά μάτια τῆς ψυχῆς μου. 

(Διονύσιος Σολωμός)

Ἐτοίμαζε τήν ψυχή σου.

( Γιώργος Θέμελης)

Τό σκοτάδι μέ χρωστάει στό φῶς. 

(Ὀδυσσέας Ἐλύτης)

Ἡ φωνή μου ἤτανε προορισμένη μόνο γιά τούς αἰώνες.

 (Ἀγγελος Σικελιανός)

Ἄλμα πιό γρήγορο ἀπό τή φθορά. 

(Ὀδυσσεας Ἐλύτης)

Χῶμα ἠχολογάει χῶμα

Κι ὅμως πρέπει νά βρεῖ ἕνα νόμισμα ἡ ζωή.

 (Ὀδυσσέας Ἐλύτης)

Εἰρήνη εἶναι ὅταν τοῦ ἀνθρώπου ἡ ψυχή  γίνεται ἔξω στό σύμπαν ἥλιος

 κι ὁ ἥλιος ψυχή μέσα στόν ἄνθρωπο.

 (Νικηφόρος Βρεττάκος)

Διψασμένοι γιά λίγη λάμψη τοῦ ὄρους Θαβώρ. 

( Ὀδυσσέας Ἐλύτης)

Κατά βάθος εἶμαι ζήτημα φωτός. 

(Γιώργος Σεφέρης)

Οἱ δοκιμασίες σταυρός τοῦ «ἐν τούτῳ νίκα» 

(Νίκος Γ. Πεντζίκης)

Τέτοιες λέξεις: τέτοιες ψυχές. 

(Γιώργος Θέμελης)

Ἀγαπα νά παίρνεις ἀνάσα.

 (Γιώργος Θέμελης)

Ὁ κόσμος μόνο ὅταν τόν μοιράζεσαι ὑπάρχει.

 (Τάσος Λειβαδίτης)

Ἐκεῖνα πού χαρίζεις πάνε στή ζωή.

 (Γιάννης Ρίτσος)

«Μήν χάσουμε τήν ψυχή μας

Τά μάτια μας τέσσερα ( τά μάτια μας καί τήν ψυχή μας)».

 (Γιώργος Θέμελης)

Θέλει ἀρετή καί τόλμη ἡ ἐλευθερία.

 (Ἀνδρέας Κάλβος)

Ἕνα σβησμένο πρόσωπο σέ κάθε αὐλαῖα λήθης. 

(Ὀδυσσέας Ἐλύτης)

Τά χέρια μου βρίσκονται σέ ἀδιάκοπη κίνηση

Ξεφορτώνω οῦρανό στίς ψυχές τῶν ἀνθρώπων. 

(Νικηφόρος Βρεττάκος)

Ἴσως νά’ρθαμε γιά τοῦτες τίς μικρές ἀποκαλύψεις τοῦ μεγάλου θαύματος.

 (Γιάννης Ρίτσος)

Χριστός Ἀνέστη μέ τά πρῶτα σπάρα τῶν Ἑλλήνων.

 ( Ὀδυσσέας Ἐλύτης)

Ὑποσχέθηκα στόν πατέρα μου

πώς θά ἔκανα τό σκοτάδι κατοικήσιμο φῶς. 

(Νικηφόρος Βρεττάκος)

Καί τό ὄνομα Ἑλλάδα, δέν εἶναι λέξη, ἀλλά λόγος

ὅλες οἱ λέξεις πού ὀνομάζουν τό φῶς. 

(Νικηφόρος Βρεττάκος)

Ὁ μισθός τῶν ἀνθρώπων δέ φτάνει γιά νά βλέπουν

Δέ φτάνει νά γίνουνε πρόσωπα.

 (Νικηφόρος Βρεττάκος)

Νά βάλλουμε τό εὐ μπροστά ἀπό τήν κάθε ἡμέρα μας,

νά εὐπρεπίσουμε τήν καθημερινότητα μας. 

Ἀνήκουμε στό σύνολο κόσμο, δέν εἴμαστε ἐφήμεροι, μετέχουμε στήν αἰωνιότητα. 

Εἴμαστε ἡ ἐπικαιρότητά της...

Ἐμεῖς θά πρέπει νά οἰκονομήσουμε τή ζωή μας, ὄχι ἡ οἰκονομία ἐμᾶς.

 (Χρῆστος Μποκόρος: Τά στοιχειώδη) 

Ἄς μήν τό κρύβουμε  διψᾶμε γιά οὐρανό.

 (Μίλτος Σαχτούρης)

Τό ρολόι πού μᾶς ἀφορᾶ δέν εἶναι αὐτό πού καταμετρᾶ τίς ὥρες

ἀλλά πού κατανέμει τό μέρος τῆς φθορᾶς καί τῆς ἀφθαρσίας τῶν πραγμάτων. 

( Ὀδυσσέας Ἐλύτης)

Ἀλλ’ἥλιος ἀλλ’ἀόρατος αἰθέρας κοσμοφόρος.

 (Διονύσιος Σολωμός)

Οἱ ζωγραφιές τοῦ ἀνάστα ὁ Θεός. .(Ὀδυσσέας Ἐλύτης)

Πρός τί;  Πρός τί;

Φτάνει πιά, φτάνει πιά.

Στό φῶς, στό φῶς, στό φῶς.

  (Ὀδυσσέας Ἐλύτης)

Εὐδόκιμοι σάν τόν Χριστό.

 (Κ. Μόντης)

Παράδοση εἶναι ἡ κοινωνία μέ τούς ζῶντες ἄσχετα ἄν ζοῦν βιολογικά ἤ εἶναι κεκοιμημένοι.

 (Ζήσιμος Λόρεντζάτος)

Ἐτάχτηκα παιδαγωγός. Πρέπει νά ἐκφράσω τό αἰώνιο συνολικό πρόσωπο τῆς ζωῆς.

 (Νίκος Γ. Πεντζίκης)

Φῶς καί πάλι φῶς ἡ ψυχή πού μάχεται.

 (Ὀδυσσέας Ἐλύτης)

Λάβετε ὑπομονή αὐτό εἶναι τό πρῶτο μάθημα τοῦ κόσμου. 

( Χρῆστος Μποκόρος)

Ἄν ὑπάρχει περίπτωση Θερμοπυλῶν ἀναφέρατε.

 (Κώστας Μόντης)

Ὥ καρδιορίζωμα τῆς προσευχῆς περίστυλο τοῦ ἀντρίκειου στοχασμοῦ. 

(Ἀγγελος Σικελιανός)

Καμμιά λευτεριά δέν κερδίζεται χωρίς κάποια δική μας θυσία.

 (Γιάννης Ρίτσος)

Δέν ἔχει ὅρια ἡ εὐφράδεια τῆς Σταύρωσης.

 (Νίκος Καρούζος)

Μοῦ ἀρκεῖ νά γνωρίζω ὅτι στάζει Θεό στίς ψυχές τῶν παιδιῶν ἡ λάμψη τῶν λέξεων.

 (Νικηφόρος Βρεττάκος)

Θέλω νά μιλήσω μέ δύναμη γιά νά μπορέσει νά κατορθωθεῖ ἡ ζωή στόν τόπο μου. 

(Νίκος Γ. Πεντζίκης)

Καί πιά δέν εἶναι τίποτα πού νά λυγίζει τή ζωή σου καί τά μάτια σου...

καί τίποτα δέν εἶναι πού νά μήν μπορεῖς νά στρέψεις τή μορφή του πρός τόν ἥλιο. 

(Γιάννης Ρίτσος)

Ἤ θά περπατήσουμε στόν οὐρανό ἤ κάντε μας τή χάρη.

Δέν ἔχουμε ἀνάγκη ἀπό μικρές ζωές. 

(Κώστας Μόντης)

Ἡ σιωπή κάνει τόν κόσμο πιό μεγάλο, ἡ θλίψη πιό δίκαιο.

 (Τάσος Λειβαδίτης)

Τά μάτια σου κυνηγᾶν τούς οὐρανούς

παίρνουν τόν ἥλιο τό κατόπι.

 (Κώστας Μόντης)

Τήν ἄνοιξη ἄν δέν τήν βρεῖς τήν φτιάχνεις.

 (Ὀδυσσέας Ἐλύτης)

Ὁ ἄγγελος τοῦ ἔαρος μοῦ φώναζε:

-Μή στενεύεις, ἁγίαζε μονάχα. 

(Νίκος Καρούζος)

-----------------------------------



ΠΑΤΕΡΙΚΑ ΑΝΤΙΔΩΡΑ

Τό καλόν οὐ καλόν ἐστι, ἐάν μή καλῶς γένηται.
Ὅσιος Συμεών ὁ Νέος Θεολόγος

Μείζων πασῶν τῶν ἀρετῶν ἡ διάκρισις.
Ὅσιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος

Νά ἀνταλλάξω τά ἐστώτα, τά κάτω μένοντα καί συρόμενα μέ τά ἀεί μένοντα καί οὐράνια.
Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος

Ἱερώσατε τάς διανοίας ἡμῶν τῇ ἐπιπνοία τοῦ Πνεύματος
( Ἀπό τόν παρακλητικό κανόνα τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν)

Κανόνα πίστεως καὶ εἰκόνα πραότητος, ἐγκρατείας Διδάσκαλον,
 ἀνέδειξέ σε τῇ ποίμνῃ σου, ἡ τῶν πραγμάτων ἀλήθεια·
 διὰ τοῦτο ἐκτήσω τῇ ταπεινώσει τὰ ὑψηλά, τῇ πτωχείᾳ τὰ πλούσια,
 Πάτερ Ἱεράρχα Νικόλαε· πρέσβευε Χριστῷ τῷ Θεῷ, σωθῆναι τὰς ψυχὰς ἡμῶν.
(Ἀπολυτίκιον) 

Μήν κάνεις κακή χρήση τῶν νοημάτων γιά νά μήν κάνεις κατ ἀνάγκη κακή χρήση τῶν πραγμάτων.
 Γιατί ἄν δέν ἁμαρτήσει κανείς πρῶτα μέ τή διάνοια δέν θά ἁμαρτήσει ποτέ μέ τήν πράξη.
Ἅγιος Μάξιμος ὁ Ὁμολογητής

Καλόν εἶναι τό νά θεολογήσῃ τις διά τόν Θεόν,
 ἀλλά καλλιώτερον εἶναι τό νά καθαρίσῃ τις ἑαυτόν διά τόν Θεόν.
Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος


Ὁσίου Ἰσαάκ τοῦ  Σύρου

• Ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ ὐπάρχει θερμή... καί κάμνει τήν ψυχήν τοῦ ἀγωνιστή ἐκστατικήν.


• Εἰρήνευσον μετά σοῦ, καί ἔσεσταί σοι εἰρηνικός ὁ οὐρανός καί ἡ γῆ.
               (Εἰρήνεψε ἐσύ καί θά εἰρηνέψουν γύρω σου ὁ οὐρανός καί ἡ γῆ.)


• Ἀρετή εἶναι οὐχί ἡ φανέρωσις τῶν πολλῶν καί διαφόρων πράξεων, τῶν γενομένων διά τοῦ σώματος,
              ἀλλ’ἡ ἐργασία τῆς σοφωτάτῃς καρδίας διά τῆς πρός  Θεόν ἐλπίδος.

• Ὅταν ἡ ψυχή ἐπασχολῆται εἰς τήν ἐνθύμησιν τῶν πρός Θεόν χρεῶν της,
              ἐπαναπαύεται εἰς τήν ἰδίαν αὐτῆς ἐλευθερίαν.

• Νικᾶ ἡ ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ τήν λύπην τῆς διανοίας.

• Μακάριος εἶναι ἐκεῖνος, ὅστις ἔφθασε τήν ἀγνωσίαν τήν ἀχώριστον τῆς προσευχῆς.

• Ἐάν κυριευθῇς ὐπό τῆς κοσμικῆς γνώσεως, δέν μοί εἶναι ἄτοπον νά σοί εἴπω, 
              ὅτι εὐκολότερον σοί εἶναι νά λυθῇςἀπό σιδηράς ἀλύσσους, παρά ἀπό αὐτήν.

• Ἡ πνευματική γνῶσις εἶναι ἡ αἴσθησις τῶν κρυπτῶν θεῖων μυστηρίων.

• Κάλλιον σοί εἶναι νά ὀνομάζησαι παρά τῶν ἄλλων ἀμαθής διά τήν ἁπλότητά σου,
              παρά σοφός καί τέλειος κατά τόν νοῦν διά τήν δόξα τῶν ἀνθρώπων.

• Ὅστις ὑποτάξει ἑαυτόν εἰς τόν Θεόν, εὐρίσκεται πλησίον τοῦ νά ὑποταγῶσιν εἰς αὐτόν τά πάντα.

• Ἀγάπησον τήν πτωχείαν, ἵνα συναχθῇ ὁ νοῦς σου ἀπό τοῦ εἰς τά μάταια περισπασμοῦ.

• Ἐάν θέσῃς εἰς τήν ψυχήν σου τόν ὅρον τῆς πτωχείας,
              καί διά τῆς χάριτος τοῦ Θεοῦ ἐλευθερωθῇς τῶν πολλῶν φροντίδων,
              καί διά τῆς πτωχείας σου γίνῃς ἀνώτερος τῶν πραγμάτων τοῦ κόσμου, 
              πρόσεχε, μή...ἐκπέσῃς ἐκ τῆς ἐλευθερίας σου, καί ἐκ τῆς εὐγενείας τῆς διανοίας σου 
              διά τῆς φροντίδος τῶν βιωτικῶν πραγμάτων.

• Ἡ ἔλειψις τῶν πραγμάτων διδάσκει τόν ἄνθρωπον τήν ἐγκράτειαν.

• Οἱ ἄνθρωποι, ἔχοντες τήν ἐλπίδα τῆς ἀναπαύσεως, στεροῦνται ἀείποτε
              τῆς ἐνθυμήσεως τῶν μεγάλων κατορθωμάτων καί τῶν μελλόντων ἀγαθῶν καί τῶν ἀρετῶν.


• Εἰς πεπληρωμένην κοιλίαν δέν εἶναι δυνατόν νά ὑπάρξῃ γνῶσις μυστηρίων τοῦ Θεοῦ.

• Ἡ ἀναθυμίασις τῶν φαγητῶν καί ποτῶν, ἡ ἀνερχομένη ἐκ τοῦ στομάχου,
              δέν ἀφίνει τόν νοῦν νά δεχθῇ τήν θείαν ἐπίγνωσιν.

• Χωρίς τήν ἀμεριμνίαν τῶν γηίνων πραγμάτων 
              μή ζητήσῃς φῶς εἰς τήν ψυχήν σου, μήτε γαλήνην εἰς τάς αἰσθήσεις σου.

• Ὁ πολυμέριμνος καί πολυφρόντιστος ἄνθρωπος δέν δύναται νά γίνῃ πρᾷος καί ἡσύχιος.

• Αἰ συντυχίαι καί ὁμιλίαι τῶν ἀνθρώπων...ξηραίνουσι τά ἄνθη τῶν ἀρετῶν τοῦ ἡσυχαστοῦ.

• Ἡ μετά τῶν ἀνθρώπων συνομιλία κατακαίει τήν ῥίζαν τοῦ νοός.

• Παραφύλαττε σεαυτόν ἐκ τῆς πολυλογίας·
              καθότι ἡ πολυλογία σβέννει τάς ἐν τῇ καρδίᾳ τοῦ ἀνθρώπου νοεράς κινήσεις, τάς φυομένας ἐκ τοῦ Θεοῦ.

• Συνήθηζε πάντοτε νά εὐλογῇς διά τοῦ στόματός σου, καί ὄχι νά καταρᾶσαι, 
              ...καθότι ἡ κατηγορία γεννᾷ ἄλλην κατηγορίαν, καί ἡ εὐλογία ἄλλην εὐλογίαν.

• Ὅπου καί ἄν ἀπέλθῃς, ἔχε καί νόμιζε πάντοτε σεαυτόν ξένον, 
               ἵνα ἀποφύγῃς τήν ζημίαν, ἥτις γεννᾶται ἐκ τῆς παρρησίας.

• Λάλησον ὡς μαθητευόμενος, καί ὄχι ὡς διδάσκαλος μετά αὐθεντίας...
              Λάλησον μετά δακρύων, ἵνα ὠφελήσῃς καί σεαυτόν καί τούς ἀκροατάς σου.

• Γίνου πτωχός διά τήν ταπείνωσιν, καί ὄχι πλούσιος διά τήν ἀναίδειάν σου.

• Ἔλεγξον  διά τῆς δυνάμεως τῶν ἀρετῶν σου ...καί ὄχι διά τῆς πειθανολογίας τῶν λόγων σου.

• Ὅταν ὁ νοῦς ἀποσπᾶται ὑπό τῶν σωματικῶν αἰσθήσεων, τότε μετ’ αὐτῶν τρώγει τήν τροφήν τῶν θηρίων· 
               ἀλλ’ ὅταν ἕλκῃ τάς αἰσθήσεις, τότε μετ’ αὐτῶν τρώγει τήν τροφήν τῶν ἀγγέλων.

• Ὅστις ἀγαπᾷ τόν στολισμόν, δέν δύναται ποτέ νά ἔχῃ ταπεινούς λογισμούς· 
               ἐπειδή ἡ καρδία συνήθως συμμορφοῦται μέ τά ἐξωτερικά σχήματα.

• Προφυλλάτου ἀπό τά μικρά σφάλματα, ἵνα μή ἐμπέσῃς εἰς τά μέγιστα.

• Ὅταν δέ νικήσῃ τις τήν δικαιοσύνην διά τῆς ἐλεημοσύνης,
               τότε στεφανοῦται ὄχι διά τοῦ στεφάνου τῶν δικαίων τοῦ παλαιοῦ νόμου, 
               ἀλλά διά τοῦ στεφάνου τῶν τελείων τοῦ εὐαγγελίου.


-----------------------------------



ΑΠΟΦΘΕΓΜΑΤΑ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ

• Ἀπό Θεοῦ ἄρχεσθαι

Ἀρχίσατε ἀπό τόν Θεόν

• Παιδεία δέ μόνον τῶν ἐν ἡμῖν ἐστιν ἀθάνατον καί θεῖον. (Πλούταρχος)

Μόνη ἡ παιδεία ἀπό τά ἀγαθά μας εἶναι ἀθάνατος καί θεϊκή.

• Ἀλήθειαν περί πολλοῦ ποιητέον. (Πλάτων)

Πρέπει νά φροντίζομεν διά τήν ἀλήθειαν.

• Ἐλευθέρου ἀνδρός ἐστι ἀληθῆ λέγειν.

Εἶναι ἴδιον τοῦ ἐλευθέρου ἀνθρώπου νά λέγη τήν ἀλήθειαν.

• Ἀλήθεια πάντων μέν ἀγαθῶν θεοῖς ἡγεῖται, πάντων δ’ ἀνθρώποις. (Πλάτων)

Ἡ ἀλήθεια ὁδηγεῖ καί τούς θεούς καί τούς ἀνθρώπους εἰς ὅλα τά ἀγαθά.

• Οὔ τοι συνέχθειν ἀλλά συμφιλεῖν ἔφυν. (Σοφοκλῆς)

Δέν ἐγεννήθην διά νά συμμετέχω εἰς τό μῖσος ἀλλά εἰς τήν ἀγάπην.

• Ἀγαθόν οὐ τό μή ἀδικεῖν ἀλλά τό μή θέλειν. (Δημόκριτος)

Ἀγαθόν εἶναι ἡ ἔλλειψις ὄχι τῆς ἀδικίας ἀλλά τῆς τῆς προθέσεως τοῦ ἀνθρώπου νά ἀδικήσει.

• Ἀδικούμενόν τινα οὐ δεῖ ἀνταδικεῖν. (Πλάτων)

Ὅταν κανείς ἀδικῆται, δέν πρέπει νά ἀνταποδίδη τήν ἀδικίαν.

• Κακά κέρδεα ζημιήν ἀρετῆς φέρει. (Δημόκριτος)

Τά παράνομα κέρδη βλάπτουν τήν ἀρετήν.

• Μηδένα ζήλου τῶν ἐκ ἐξ ἀδικίας κερδαινόντων

 ἀλλά μᾶλλον ἀποδέχου τούς μετά δικαιοσύνης ζημιωθέντας. (Ἰσοκράτης)

 Μή ζηλεύεις ἐκείνους, πού κερδίζουν μέ ἀδικίας,

 ἀλλά περισσότερον νά παραδέχεσαι ἐκείνους, οἱ ὁποῖοι παραμένοντες δίκαιοι ὑπέστησαν βλάβην.

• Ὅταν ἐκ πονηροῦ πράγματος κέρδος λάβῃς, τοῦ δυστυχεῖν νόμιζε σέ ἀρραβῶν’ ἔχειν. (Μένανδρος)

Ὅταν κερδίζης ἀπό παρανόμους πηγάς, πίστευε ὅτι ἠρρηβωνίσθης μέ τήν δυστυχίαν.

• Εἰ πάντες ἐβοηθοῦμεν ἀλλήλοις ἀεί, οὐδείς  ἄν ὤν ἄνθρωπος ἐδεήθη τύχης. (Μένανδρος)

Ἐάν ὅλοι ἐβοηθθούσαμεν ὁ εἰς τόν ἄλλον, οὐδείς ἄνθρωπος θά ἦτο ἐξηρτημένος ἀπό τήν τύχην.

• Οὔτε τι κλαίων ἰήσομαι. (Ἀρχίλοχος)

Δέν θά θεραπευτῶ κλαίοντας.

• Ἄνευ αἰτίου οὐδέν ἐστι. (Ἀριστοτέλης)

Οὐδέν συμβαίνει χωρίς αἰτίαν.

• ’Απαιδευσία πάντων τῶν κακῶν μήτηρ. (Πυθαγόρας)

Ἡ ἔλλειψις μορφώσεως προκαλεῖ ὅλα τά κακά.

• Ταὐτόν ἐστιν ἀρρωστοῦντι φορτίον ἀναθέσθαι καί ἀπαιδεύτοις εὐτυχίαν. (Σωκράτης)

Εἶναι τό αὐτό πρᾶγμα νά ἀναθέση κανείς ἕν φορτίον εἰς ἀσθενῆ ἤ τήν εὐτυχίαν εἰς ἕνα ἀμόρφωτον.

• Οἱ μέν ξένοι ἐν ταῖς ὁδοῖς, οἱ δέ ἀπαίδευτοι ἐν τοῖς πράγμασι πλανῶνται. (Σωκράτης)

 Οἱ  ξένοι πλανῶνται εἰς τάς ὁδούς, ἐνῶ οἱ ἀμόρφωτοι εἰς τήν καθημερινήν πραγματικότητα.

• Οὔτ’ ἐν ἰχθῦσι φωνήν οὔτ’ ἐν ἀπαιδεύτοις ἀρετήν δεῖ ζητεῖν. (Σωκράτης)

Δέν πρέπει νά ζητῶμεν οὔτε φωνήν ἀπό τούς ἰχθῦς, οὔτε ἀρετήν ἀπό τούς ἀπαιδεύτους.

• Ὕδωρ θολερόν καί ψυχήν ἀπαίδευτον οὐ δεῖ ταράττειν. ( Πλούταρχος)

Δέν πρέπει νά ἀναταράσσωμεν τό θολόν ὕδωρ καί τήν ἀπαίδευτον ψυχήν

• Ἀπαιδευσία πάντων τῶν παθῶν μήτηρ. ( Πυθαγόρας)

Ἡ ἀμορφωσιά δημιουργεῖ ὅλα τά πάθη

• Τό δίς ἐξαμαρτεῖν οὐκ ἀνδρός σοφοῦ.

Δέν χαρακτηρίζει συνετόν ἄνθρωπον τό νά ὑποπέση δύο φοράς εἰς τό ἴδιον σφάλμα.

• Ἁμαρτία πρᾶξις παρά τόν ὀρθόν λόγισμόν. (Πλάτων)

    Ἡ ἁμαρτία εἶναι μία παράλογος πρᾶξις.

• Μή διά φόβον ἀλλά διά τό δέον ἀπέχεσθαι τῶν ἁμαρτημάτων. (Δημόκριτος)

Νά ἀποφεύγετε τά ἁμαρτήματα ὄχι ἐξ αἰτίας τοῦ φόβου, ἀλλά διότι ἔτσι πρέπει.

• Τό ἀναγκαῖον οὐκ ἀγαθόν ἐστίν

Αὐτό πού γίνεται κατ’ἀναγκην δέν εἶναι ἀγαθόν.

• Ἀνάγκα καί θεοί πείθονται.

Εἰς τήν ἀνάγκην ὑποτάσσονται ἀκόμη καί οἱ Θεοί.

• Ρώμη δέ γ’ἀμαθής πολλάκις τίκτει βλάβην. (Εὐριπίδης)

Πολλάς φοράς ἡ ἀχαλίνωτος δύναμις προξενεῖ κακόν.

• Οἱ ἀγαθοί ἄνδρες θεῶν εἰκόνες εἰσίν.

Οἱ καλοί ἄνθρωποι εἶναι ὁμοιώματα θεῶν

• Σωκράτης ἐρωτηθείς, τί ἐπιστήμη, ἔφη, ἐπιμέλεια ψυχῆς.

 Πόθεν δέ μάλιστα κακοί γίγνονται, ἐξ ἀγωγῆς κακῆς καί ὁμιλίας πονηρῶν, ἔφη. ( Ἰω. Στοβαῖος)

Ὁ Σωκράτης, ὅταν ἐρωτήθη τί εἶναι ἡ ἐπιστήμη, ἀπάντησε «ἡ ἐπιμέλεια τῆς ψυχῆς». 

Καί πῶς κυρίως δημιουργοῦνται οἱ κακοί; «Λόγῳ τῆς κακῆς διαπαιδαγωγήσεως καί τῆς κακῆς συναναστροφῆς», ἀπάντησε.

• Ἀρετήν  μέν ἔχων πάντα ἕξης, κακίαν δέ οὐδέ σεαυτόν. (Κάτων)
Ἐάν ἔχεις ἀρετήν, ἔχεις τά πάντα· ἐάν ἔχεις κακίαν, δέν ἔχεις οὔτε τόν ἑαυτόν σου.

• Πᾶσα ἐπιστήμη χωριζομένη ἀρετῆς πανουργία, οὐ σοφία φαίνεται.
Κάθε γνῶσις στερουμένη ἀρετῆς, πανουργία φαίνεται καί ὄχι σοφία.

• Ὡς χαρίεν ἔστ’ ἄνθρωπος, ὅταν ἄνθρωπος ῇ. (Μένανδρος)
Πόσον χαριτωμένον πρᾶγμα εἶναι ὁ ἄνθρωπος, ὅταν εἶναι πραγματικός ἄνθρωπος.

• Ἐν οἷδα, ὅτι οὐδέν οἷδα. (Σωκράτης)
Ἕνα γνωρίζω, ὅτι τίποτε δέν γνωρίζω.

• Χαλεπόν ἑαυτόν γνῶναι. (Θαλῆς)
Εἶναι δυσχερής ἡ αὐτογνωσία.

• Οὐδείς ἐλεύθερος ἑαυτοῦ μή κρατῶν. (Πυθαγόρας)
Κανείς δέν εἶναι ἐλεύθερος, ἄν δέν κυβερνᾶ τόν ἑαυτόν του.

• Πῇ παρέβην; Τί δ’ ἔρρεξα; Τί δέ μοι δέον οὐκ ἐτελέσθη; (Πυθαγόρειοι)
    Ποίαν παράβασιν διέπραξα; τί ἔκανα; Τί ἔπρεπε νά κάνω καί δέν τό ἔκανα;

• Σαυτοῦ κράτει. (Χείλων)
Κυριάρχησε ἐπί τοῦ ἑαυτοῦ σου.

• Παντός καλοῦ κτήματος πόνος προηγεῖται ὁ κατ’ ἐγκράτειαν. (Πυθαγόρας)
Οἱ κόποι τῆς ἐγκράτειας προηγοῦνται ὅλων τῶν καλῶν ἀποκτημάτων.

• Ἰσχύν τῇ ψυχῇ αἱροῦ μᾶλλον ἤ τῷ σώματι. (Πυθαγόρας)
Νά προτιμᾶς τήν ψυχικήν ἀπό τήν σωματικήν δύναμιν.

• Διά τοῦτο γάρ δεῖ παῖδας ὄντας ἡμᾶς τάς τῶν ποιητῶν γνώμας ἐκμανθάνειν,
              ἵνα ἄντρες ὄντες αὐταῖς χρώμεθα. (Αἰσχίνης)
Διά τοῦτο πρέπει νά μανθάνωμεν τά γνωμικά τῶν ποιητῶν, ὄταν εἴμεθα παιδιά,
διά νά τά χρησιμοποιῶμεν, ὅταν γίνωμεν ἄνδρες.

• Ἀργύριον καί χρυσίον οὐδέν βέλτιον ποιοῡσι τούς ἀνθρώπους, 
              αἱ δέ τῶν σοφῶν ἀνδρῶν γνῶμαι ἀρετῇ πλουτίζουσι τούς κεκτημένους.
Τά χρήματα δέν καλυτερεύουν τούς ἀνθρώπους,
 ἀλλά τά γνωμικά τῶν σοφῶν αὐξάνουν τήν ἀρετήν αὐτῶν πού τά κατέχουν.

• Κακόν οὐδέν φύεται ἐν ἀνδρί, θεμέλια θεμένῳ σοφίας σωφροσύνην καί ἐγκράτειαν. (Ξενοφῶν)
Οὐδέν κακόν ἀναπτύσσεται εἰς τόν ἄνθρωπον,
 πού βάζει ὡς θεμέλιον τῆς γνώσεως τήν σωφροσύνην καί τήν ἐγκράτειαν.

• Μίσει τό ταχύ λαλεῖν, μή ἁμάρτῃς. (Βίας)
Ἀπόφευγε νά ὁμιλῆς ταχέως, διά νά μή διαπράξης σφάλματα.

• Βίᾳ μηδέν πράττειν.
Μή πράττης τίποτε βιαίως.

• Γλῶσσα βλάσφημος διανοίας καξῆς ἔλεγχος.
Ἡ βλασφημία εἶναι ἀπόδειξις κακῆς ψυχῆς.

• Μή πάντα ἐρεύνα, πολλά καί λαθεῖν καλόν. (Σωκράτης)
Μήν ἐρευνᾶς τά πάντα· διότι πολλά εἶναι νά μᾶς διαφεύγουν τῆς προσοχῆς.

• Πάντες οἱ ἄνθρωποι τοῦ εἰδέναι ὀρέγονται φύσει. (Ἀριστοτέλης)
Ὅλοι οἱ ἄνθρωποι ἐκ φύσεως ἐπιθυμοῦν τήν γνῶσιν.

• Ὁ χρήσιμ’ εἰδώς, οὐχ ὁ πόλλ’ εἰδώς, σοφός. (Αἰσχύλος)
 Σοφός εἶναι αὐτός πού γνωρίζει χρήσιμα, ὄχι αὐτός πού γνωρίζει πολλά.

• Πολυμαθίη νόον οὐ διδάσκει.
Ἡ πολυμάθεια δέν καλλιεργεῖ τόν νοῦν.

• Οὐδέν μάθημα μετά δουλείας τόν ἐλεύθερον δεῖ μανθάνειν. (Πλάτων)
Ὁ ἐλεύθερος τίποτε δέν πρέπει νά μανθάνη  ἐκβιαστικῶς.

• Τούς βουλομένους ἀθανάτους εἶναι δεῖ ζῆν εὐσεβῶς καί δικαίως. (Ἀντισθένης)
Ὅσοι ἐπιθυμοῦν τήν ἀθανασίαν, πρέπει νά ζοῦν εὐσεβῶς καί δικαίως.

• Ἐν παντί δεῖ καιρῷ τό δίκαιον ἐπικρατεῖν. (Μένανδρος)
Εἰς ὅλας τάς περιπτώσεις πρέπει νά ἐπικρατῆ τό δίκαιον.

• Εἴ θέλομεν ἀποθνήσκειν ὑπέρ τῶν δικαίων, εῦδοκιμήσομεν. (Πλάτων)
Ἐάν εἴμεθα πρόθυμοι νά θυσιασθῶμεν διά τό δίκαιον θά εὐδοκιμήσωμεν.

• Ἐκεῖνο μόνον δεῖ σκοπεῖν τινα, 
              πότερον δίκαια ἤ ἄδικα πράττει, καί ἀνδρός ἀγαθοῦ ἔργα ἤ κακοῦ. (Πλατων)
Ὁ ἄνθρωπος μόνον αὐτό πρέπει νά ἐξετάζῃ,
ἄν δηλαδή ἐνεργῇ δικαίως ἤ ἀδίκως καί ἄν αἰ πράξεις του εἶναι καλαί ἤ κακαί.

• Δίκαια δράσας συμμάχους ἕξεις θεούς. (Μένανδρος)
Ἐάν πράττεις δικαίως, θά ἔχης βοηθούς τούς θεούς.

• Ἀνήρ δίκαιος ἐστιν οὐχ ὁ μή ἀδικῶν,
 ἀλλ’ ὅστις ἀδικεῖν δυνάμενος μή βούλεται. (Φιλήμων)
Δίκαιος ἄνθρωπος εἶναι ὄχι ἐκεῖνος, πού δέν ἀδικεῖ,
ἀλλά ἐκεῖνος, πού, ἄν καί ἠμπορῆ, ὅμως δέν θέλει νά ἀδικῆ.

• Ἐν δικαιοσύνῃ συλλήβδην πᾶσα ἀρετή ἐστι. (Εὐριπίδης)
Εἰς τήν δικαιοσύνην ἐμπεριέχεται πᾶσα ἄλλη ἀρετή.

• Οὐχ οἱόν τε ἄνευ δικαιοσύνης ἀγαθόν πολίτην γενέσθαι. (Σωκράτης)
Εἶναι ἀδύνατον νά ὑπάρξῃ καλός πολίτης ἄνευ δικαιοσύνης.