Θεέ μου, Θεέ μου, ἵνα τί ἐγκατελίπομέν Σε; π. Στέφανος Muse

Θεέ μου, Θεέ μου, ἵνα τί ἐγκατελίπομέν Σε;

π. Στέφανος Muse - 11 Απριλίου 2020

Από https://antifono.gr 

Σήμερα κάθισα σε ένα από τα προσφιλή μου σημεία, στα μισά της διαδρομής γύρω από το Κoύπερ Κρίκ. Eίναι ένα πέτρινο τραπέζι για πικ νικ κάτω απ’ τη σκιά πανύψηλων πεύκων με θέα τη λίμνη. Ψηλά το γαλάζιο του ουρανού μ’ έναν ψίθυρο από σύννεφα πάνω απ’ την καταπράσινη γη και τα κυματιστά καφετιά νερά της λίμνης. Το φως ξεχειλίζει από παντού και καθώς συγκεντρώνω την προσοχή μου εντός, έχω την ενσώματη επίγνωση ότι είμαι μέρος όλων αυτών. Δεν είμαι χωρισμένος από τη ζωή αυτή που αναβλύζει από το τίποτε, κεκλημένη στο είναι από τον αόρατο Λόγο.

Κάθομαι εν ησυχία, συγκεντρωμένος στο σώμα, τον νου και την καρδιά, ακίνητος, η αντίληψή μου αλλάζει διαστάσεις. Μου έρχεται στον νου η φράση του αγίου Μάρκου του Ασκητή, «Η (εκούσια) διανοητική θλίψη συνεργεί στη σαρκική και η σαρκική στη διανοητική, γιατί η σύνθεσή τους γίνεται πιο κοπιαστικά»[1]. Μας διδάσκει να ησυχάζουμε εκούσια ως προς κάθε μέλος του σώματος διότι «Δεν μπορεί να ησυχάσει ο νους, αν δεν ησυχάσει το σώμα»[2]. Το ίδιο τονίζει ο άγιος Μακάριος ο Αιγύπτιος: «Δεν μπορείς να εισέλθεις στην κατανόηση παρά μόνον αν ασκηθείς στην ησυχία»[3]. Όπως η Βασιλεία του Θεού είναι αιωνίως παρούσα, έτσι και η ησυχία είναι πάντοτε εδώ, «εύκαιρη», και μας περιμένει να εισέλθουμε, να την επιθυμήσουμε πάνω από κάθε τι άλλο, υποτάσσοντας όλες τις εγκόσμιες επιθυμίες και φιλοδοξίες μας.

Οι περισσότεροι από μας έχουμε, πολλές φορές στη ζωή μας, γευθεί και βεβαιωθεί για την τεράστια αξία των στιγμών της αυθόρμητης ησυχίας, ωστόσο «η απροσεξία, η αμέλεια και η άγνοια» καλά κρατούν. Αποφεύγω να διατηρώ την εκούσια προσπάθεια να ησυχάζω και να συγκεντρώνομαι χάριν πολύ κατώτερων επάθλων που δεν κάνουν άλλο παρά να με διασπούν και να με διαλύουν. Παράξενο πράγμα να ξοδεύεις τη ζωή σου ψαρεύοντας σε ποτάμι που δεν έχει τα ψάρια που θέλεις να πιάσεις όταν αυτά βρίσκονται σ’ ένα άλλο ποτάμι ακριβώς μέσα στην καρδιά σου.

Από την άποψη αυτή, το Ψαλτήριο του αγίου Εφραίμ του Σύρου έχει γίνει ο αγαπημένος μου σύντροφος. Τα λόγια του αναπαύουν και ενθαρρύνουν γιατί αναγνωρίζουν ότι η ανθρώπινη αυτή αδυναμία παραμένει μέχρι το τέλος, η δε πάλη μας μαζί της εμφανίζεται ως ουσιώδης δοκιμή προκειμένου να αναγνωρίσουμε ότι έχουμε ανάγκη από τη Θεία Χάρη και να σφυρηλατήσουμε αληθινή διάθεση να την αποκτήσουμε. Η «συντετριμμένη και τεταπεινωμένη καρδία» που προκύπτει από τις ήττες μας μάς ετοιμάζει να δεχθούμε τον εναγκαλισμό του Κυρίου. Στους ψαλμούς του, ο άγιος Εφραίμ μιλά συχνά για την αντίφαση και την αστάθεια της ανθρώπινης καρδιάς που δεν προτιμά να γευθεί στιγμές νήψης και χάριτος.

«Με τα μάτια της καρδιάς μου είδα τον Κύριο καθήμενο εν δόξη και μου φάνηκε ότι Τον άκουσα να λέει στην ψυχή μου:

“Πώς γίνεται, ω ψυχή, να βρίσκεις το ένδοξο νυφικό δωμάτιο αποκρουστικό;

Πώς γίνεται να σε απωθούν τα αγαθά που ετοίμασα για σένα στην χώρα της ζωής;

Πώς γίνεται να έχεις αποξενωθεί από Μένα μέ τις αισχρές σου πράξεις και τους λογισμούς;

Πώς γίνεται να μην προετοιμάζεσαι να σταθείς αξίως ενώπιόν μου κατά τη Παρουσία μου;

Πώς γίνεται να μην ευτρεπίζεις τη λυχνία σου αναμένοντας το κάλεσμα: «Ιδού ο Νυμφίος έρχεται», ώστε να βγείς να με προϋπαντήσεις με χαρά;

Πώς γίνεται και δεν καταβάλλεις κανέναν κόπο να προετοιμάσεις το κατάλληλο ένδυμα γάμου;

Πώς γίνεται να μην προετοιμάζεσαι να εισέλθεις με χαρά στην ουράνια νυμφική παστάδα;

Πώς γίνεται να μην ενώνεσαι μαζί με εμένα ο οποίος σε λύτρωσα από τον θάνατο;”»[4]

Εστιάζοντας προς τα έξω και προς τα μέσα, η γη, ο ουρανός, το νερό και το φως είναι ζωντανά και σε συνεχή κίνηση, όπως ακριβώς και το σώμα, η ψυχή, η καρδιά και ο νους, αλλά υπάρχει και μια ησυχία από την οποία όλη αυτή η κίνηση πηγάζει. Διατηρώντας ησυχία στο σώμα και συγκεντρωμένη προσοχή στον εσωτερικό κόσμο, τα πράγματα απλοποιούνται και διαυγάζονται. Μετά από λίγο αναδύονται νέα νοήματα που δεν είναι ορατά στις αισθήσεις και δεν γίνονται αντιληπτά όταν και η παραμικρή κίνηση μας διασπά. Κάτι μέσα, κάτι που πάρα πολύ συχνά αγνοούμε, αρχίζει να ξυπνά και να δίνει σημεία ζωής.

Όταν στρέφουμε την προσοχή μας στην κυκλική κατεύθυνση της επίγνωσης ότι έχουμε επίγνωση του ενοποιημένου εσωτερικού και εξωτερικού τοπίου, γινόμαστε ευάλωτοι στην επήρεια μιας λεπταίσθητης παρουσίας που μας κάνει γνωστό τον εαυτό της –αποφατική, μη βλεπόμενη και πέραν των αισθήσεων- κάτι που κι εγώ σπάνια γεύομαι επειδή η ποιότητα της προσοχής μου είναι φτωχή και η εσωτερική μου επίγνωση συχνά σε έκλειψη, λόγω συνεχούς δραστηριότητος, αιχμάλωτη σε αχαλίνωτη ταύτιση με ποικίλους λογισμούς, μπλεγμένη σε θεάματα, ήχους και αντικείμενα επιθυμίας ή άγχη που συνεχώς ρουφούν όλο και περισσότερη ενέργεια. Kαθώς ο χρόνος αυτού του είδους κυλά αυτόματα και εν συνεχεία νωθρά ανακρούει πρύμνα, απουσιάζει η αυθόρμητη ανάδυση δοξολογίας, επειδή δεν είμαστε αρκετά ευάλωτοι στην επίγνωση ότι είμαστε όντως παρόντες, ότι είμαστε προικισμένοι με το δώρο της ζωής, ως ζωή.

Ο άγιος Ησύχιος υποδεικνύει ότι «Ο νους που δεν αμελεί την κρυφή εργασία του, μαζί με τα άλλα καλά που θα βρει από την αδιάκοπη φύλαξή του, θα βρει και τις πέντε αισθήσεις του σώματος να είναι αργές από τα εξωτερικά κακά»[5]. Στην στιγμιαία αυτή κατάσταση ησυχίας, ενώ κάθομαι σιωπηλός και ακίνητος στο πέτρινο τραπέζι, με τις αισθήσεις συνεσταλμένες προς τα μέσα, δεν υπάρχει τίποτε να «κάνω» ή να επιτελέσω. Δεν υπάρχουν έργα-καθήκοντα. Ούτε επιθυμίες προς εκπλήρωση∙ μόνο προσοχή σ’αυτό που υπάρχει. Επικρατεί ένα είδος θάμβους. Κάποια στιγμή επέρχεται μια μετατόπιση: δεν ελκύομαι πια ψυχαναγκαστικά και αυτόματα προς τα έξω «διά» των αισθήσεων. Εγείρεται μια διαφορετική όρεξη, από μια εκούσια συγκεντρωμένη, ενσώματη κατάσταση. Ο άγιος Ισαάκ ο Σύρος λέει, «Κάθε φορά που ο νους σύρεται προς τα έξω υπό των αισθήσεων, τρώει και αυτός την τροφή των θηρίων μαζί τους. Αλλά όταν οι αισθήσεις επισυνάγονται από τον νου, μετέχουν μαζί με αυτόν του άρτου των αγγέλων»[6].

Εδώ ερχόμαστε αντιμέτωποι με κάτι που ίσως μοιάζει με oξύμωρο σχήμα. Ο άγιος Ισαάκ συμβουλεύει ότι η είσοδος για την εσωτερική ζωή της προσευχητικής συνάντησης αρχίζει όταν «βιάζουμε εαυτούς να σιωπούμε και τότε από την σιωπή αυτή γεννιέται κάτι που μας οδηγεί στην ίδια τη σιωπή»[7]. Η βία αυτή είναι ασκητικός αγώνας που διεξάγουμε για να είμαστε συγκεντρωμένοι και να ησυχάζουμε ως προς το σώμα. Και πάλι όμως, δεν είναι αυτή η προσπάθεια εν εαυτή και καθ’ εαυτήν που φέρνει το δώρο της προσευχής. Διότι λέει και το εξής: «ενόσω ο άνθρωπος προσπαθεί, αγωνιζόμενος να βιάσει τα πνευματικά και να τα αποκτήσει, αυτά αντιστέκονται»[8]. Μπορεί και πρέπει κάποιος να μείνει εντελώς ακίνητος στο δάσος, κάποτε για πολλή ώρα, προτού το ελάφι της Χάριτος πλησιάσει. Καμία ενέργεια οποιουδήποτε είδους δεν μπορεί να υποκαταστήσει την ταπεινοφροσύνη του να περιμένουμε εν σιωπή για τον Ένα που αγαπούμε. Κάθε εξαναγκασμός πρέπει να κάνει πίσω. Στην αγάπη υπάρχει μόνον απόλυτη προσφορά του εαυτού και κανενός είδους ικανότητα να προβλέψουμε ή να απαιτήσουμε ανταπόκριση. Όπως σοφά παρατηρεί ο Μartin Laird, «Εισέρχεσαι στη χώρα της σιωπής δια της σιωπής της αυτοπαράδοσης, και δεν υπάρχει χάρτης για τη σιωπή που είναι αυτοπαράδοση»[9].

Στην επαναλαμβανόμενη αυτή περι-συλλογή του εαυτού, οι αισθήσεις είναι ενεργές, αλλά παρασκηνιακά, έχουν συρθεί ένδον, καθώς ο εσωτερικός κόσμος γίνεται πιο ψηλαφητός. Κάποια στιγμή έρχομαι αντιμέτωπος με ένα νέο είδος παρουσίας, που έρχεται πέρα απ’ όσα επιγιγνώσκω. Είναι απαλή, αλλά αδιαμφισβήτητη, σαν το πρώτο φως που ξεμυτίζει στα βάθη του ορίζοντα μέσα απ’ τα σκότη, τις πρώτες στιγμές πριν την αυγή. Αμέσως αναβλύζει ευγνωμοσύνη που υπερβαίνει τα λόγια, συνοδευόμενη από δάκρυα-ανταπόκριση προς αυτόν τον Επισκέπτη. Τώρα, για μια στιγμή, η ίδια η ανάσα καί όλα όσα αυτή διαποτίζει, προσφέρονται στον Χριστό.

Δοξολογία. Αναφορά. Το Ιερό Θυσιαστήριο όπου συναντώνται γη και ουρανός είναι αοράτως «πανταχοῦ παρὸν καὶ τὰ πάντα πληροῦν» και περιμένει να τελέσει η καρδιά την Λειτουργία ένδον, να εναποθέσει τον εαυτό και τους άλλους και ολόκληρη τη ζωή στον Χριστό και Θεό μας κατά το «ἑαυτοὺς καὶ ἀλλήλους καὶ πᾶσαν τὴν ζωὴν ἡμῶν Χριστῷ τῷ Θεῷ παραθώμεθα» ως άρτο και οίνο την κάθε στιγμή. Η μεγαλύτερη θλίψη μας, ο απαρηγόρητος θρήνος του Αδάμ είναι για την αποτυχία μας να εκπληρώνουμε τον σκοπό μας ως βασίλειον ιεράτευμα.

Μια στιγμή προτού ο Χριστός αφήσει την τελευταία του πνοή προφέροντας τη λέξη «Τετέλεσται»[10]. «Εἰς χεῖρας σου παρατίθεμαι τὸ πνεῦμα μου»[11] πέρασε από αυτό που βίωσε ως εγκατάλειψη εκ μέρους του Πατρός[12]. Ακριβώς πριν από την ολική, με άκρα ταπείνωση, αυτοπαράδοση και αυτοπροσφορά, κάτι εξαιρετικό αποκρύπτεται από την κοινή θέα. Ο Σταυρός είναι η παρουσία του Θεού την ώρα που η ανθρωπότητα βιώνει την απουσία Του.

Όλοι όσοι αναζητούσαν την σωτηρία από έναν Μεσία που περίμεναν να έρθει θεαματικά και να σώσει τον εαυτό του και καθέναν από μας από την θλίψη, την οδύνη, την ανημποριά και την απόγνωση της ανθρώπινης συνθήκης, χρησιμοποιώντας τις υπερδυνάμεις του, έστεκαν τυφλοί μπροστά στην Αιώνια Αγάπη που αποκαλύπτονταν ενώπιόν τους. Κοιτούσαν αλλού.

Προσπερνώντας την αγωνία Του πάνω στον ρωμαϊκό σταυρό της ντροπής και της υπέρτατης ήττας, «ἐβλασφήμουν αὐτὸν κινοῦντες τὰς κεφαλὰς αὐτῶν καὶ λέγοντες· ὁ καταλύων τὸν ναὸν καὶ ἐν τρισὶν ἡμέραις οἰκοδομῶν! σῶσον σεαυτόν· εἰ υἱὸς εἶ τοῦ Θεοῦ, κατάβηθι ἀπὸ τοῦ σταυροῦ»[13]. Όταν κάποιοι Του πρόσφεραν κάτι να πιεί, άλλοι έλεγαν, «ἄφες ἴδωμεν εἰ ἔρχεται Ἠλίας σώσων αὐτόν»[14].

Τι σημαίνει να περιμένεις τον Ηλία να κατέβει από τον ουρανό μέσα σε απαστράπτον άρμα γεμάτο αντίδοτα για κάθε ανθρώπινο πόνο; Το να αποφύγουμε την ανακάλυψη της πίστης εν μέσω απελπισίας, πόνου, και μιζέριας, τα οποία είναι μέρος της ανωριμότητάς μας και σημάδι της υπομονής και μακροθυμίας του Δημιουργού, θα μας στερούσε εκείνη ακριβώς τη δοκιμασία που αρχίζει να σφυρηλατεί μέσα μας μια πραγματική πείνα και δίψα για όσα ο κόσμος δεν μπορεί να μας δώσει. Σημαίνει ότι ακόμη προσπαθούμε να αποκτήσουμε εξουσία και έλεγχο πάνω στη ζωή αντί να μπούμε σ’ αυτήν ως εις ένα δώρο που καθόλου δεν το αξίζουμε. Σημαίνει ότι προτιμάμε την ασφάλεια και την αυτάρκεια αντί της ευαλωτότητας, αντί να αφεθούμε σαν παιδιά στο δημιουργικό παιχνίδι του να αγαπάμε και να αγαπιόμαστε. Σημαίνει ότι βάζουμε μπρος να κατακτήσουμε την ησυχία αντί να επιτρέψουμε στην ησυχία να γίνει πηγή των πιο δυνατών δράσεων, εκείνων που ελεύθερα ενώνονται με το Άγιο Πνεύμα.

Λέω καμιά φορά ότι, όπως ο Ιησούς ρωτά γιατί ο Θεός τον εγκατέλειψε, κάθε ανθρώπινη καρδιά που έχει έστω και για μια φορά γευθεί τον καρπό της Χάριτος και έχει δει το κάλλος του Κυρίου, πρέπει να σκεφτεί, μαζί με τον άγιο Εφραίμ, «Πώς λοιπόν, ψυχή μου, μπόρεσες να ξαναμαρτήσεις;» Η κραυγή από τα χείλη μας, κραυγή-απάντηση στην αιώνια αγάπη που μας προσφέρθηκε με την άκρα ταπείνωση του Χριστού, θα ‘πρεπε να ‘ναι, «Θεέ μου, Θεέ μου, ἵνα τὶ ἐγκατελίπομέν Σε;» Η δύναμη του ελέους του Θεού αποκαλύπτεται με τον πιο καθαρό τρόπο στην προθυμία Του να υπομείνει ως δική Του την εγκατάλειψη που εμείς επιφυλάσσουμε στον Πατέρα.

Mετάφραση: Πολυξένη Τσαλίκη

[1] Μάρκος Ασκητής, Περὶ τῶν οἰομένων ἐξ ἔργων δικαιοῦσθαι, 46, Φιλοκαλία, Τόμ. 1.

[2] Μάρκος Ασκητής, αυτόθι, 31.

[3] Από την Συριακή Επιστολή, Παράρτημα Β, Ασκητικές Ομιλίες του αγίου Ισαάκ του Σύρου, Ι. Μονή Μεταμορφώσεως, Βοστώνη, Μασσαχουσέτη 2011, σ. 160.

[4] St. Ephraim the Syrian, A Spiritual Psalter, Lincoln, TN: St. John Kronstadt Press P. 101.

[5] Ησύχιος ο Πρεσβύτερος, Περί νήψεως και αρετής, 53, Φιλοκαλία, τόμ. 1.

[6] Ισαάκ Σύρος, Ασκητικές Ομιλίες

[7] Αυτόθι, έκδ. Ι. Μ. Μεταμορφώσεως, Βοστώνη, Μασσαχουσέτη.

[8] Directions on Spiritual Training,” Early Fathers form the Philokalia, 150., p. 228.

[9] Martin Laird, Into the Silent Land: A Guide to the Christian Practice of Contemplation Oxford University Press: England, 2006, p. 3.

[10] Ιω. 19, 30.

[11] Λουκ. 23,46.

[12] Ματθ. 27,46

[13] Ματθ. 27, 39-40.

[14] Ματθ. 27, 49.

Διακόνου π. Stephen Muse, ψυχολόγου-ψυχοθεραπευτή 

«Καιρός τοῦ ποιῆσαι τῷ Κυρίῳ»

Από Κατερίνα Αθηνιώτη-Παπαδάκη - 12 Απριλίου 2020

https://antifono.gr/

Ἡ ἔννοια τοῦ καιροῦ εἶναι πολύ σημαντική γιά τή ζωή τοῦ ἀνθρώπου. Καιρός εἶναι ὁ χρόνος τῆς ὕπαρξης. Ἡ νέα ἰογενής παγκόσμια κρίση στενεύει αὐτόν τόν καιρό ἀνατρέποντας τά εὔσημα πού ἀποδίδαμε στήν ἐπιστήμη γιά τήν αὔξηση τοῦ μέσου ὅρου ἡλικίας. Μᾶς δείχνει τά δόντια του ὁ καιρός. Ὁ καιρός ὁ δικός μας, ὁ χρόνος πού ἔχουμε ὡς ἀνθρώπινα ὄντα γιά νά ἐκπληρώσουμε τόν προορισμό μας.

Αὐτό θά πρέπει νά κινητοποιήσει ὑπαρξιακούς μηχανισμούς ὅπως τήν ἐγρήγορση, τή σωφροσύνη καί τήν μετάνοια, ὥστε νά προλάβουμε νά θεραπεύσουμε τόν καιρό τῆς ὕπαρξης.

Ἰός ἀπωλείας στενεύει τόν καιρό.

• «Κύριε ποιός ἁμάρτησε ὥστε νά …»

Πραγματικά ἔχει μεγάλη σημασία αὐτό τό ἐρώτημα. Αὐτή ἡ ἐναγωνιώδης κατανόηση γιά τόν προσδιορισμό τῆς ἁμαρτίας ὡς ἀστοχίας τῆς ὕπαρξης πού ὁδήγησε στήν ἀπώλεια τοῦ σθένους, δηλαδή στήν ἀσθένεια. Τό ἐρώτημα αὐτό ἀποτελεῖ ἀρχή μετανοίας. Ὑπαρξιακή διερώτηση γιά νά βρεθεῖ ἡ ὕβρη πού προκάλεσε τήν ὀργή τοῦ Θεοῦ.

Στ’ ἀλήθεια ἀναρωτηθήκαμε ποτέ πῶς καί ἀπό ποῦ μᾶς προέκυψε τοῦτος ὁ ἰός τῆς ἀπωλείας; Ἤ ἁπλῶς ἔχουμε τήν προσοχή μας στραμμένη σέ ἕνα ἐμβόλιο πού θά μᾶς ἀπαλλάξει ἀπό αὐτόν, γιά νά συνεχίσουμε ἐμεῖς νά ἀποτελοῦμε τόν κορονοϊό τῆς Δημιουργίας;

Τό φαινόμενο τοῦ θερμοκηπίου χρόνους τώρα ἀρρωσταίνει τόν καιρό τῆς γῆς καί καθιστᾶ ὑπόλογο τόν δικό μας καιρό ὡς καιρό κατανάλωσης τῆς Δημιουργίας. Παντοῦ ἐπικίνδυνα χημικά, πυρηνικά, γενετικά ἀπόβλητα. Ὁ οἰκονόμος τῆς κτίσεως μεταλλάχθηκε σέ οἰκονόμο τῶν χρηματιστηρίων. Στενεύει λοιπόν ἡ επιστήμη τούς καιρούς τῆς γῆς καί τούς καιρούς μας;

Καθετί πού ξεφεύγει ἀπό τά ὅριά του μεταλλάσσεται σέ ὕβρη. Κι ἐνῶ ὡς καί «ὁ ἥλιος ἔγνω» τά ὅριά του, γιατί ἄν τά παραβεῖ θά διαταραχθεῖ ἡ ζωή, ἡ ἐπιστήμη περιφρονώντας κάθε ὅριο μετατράπηκε σέ μιά χρησιμοθηρική μηχανή ἤ γιά νά γίνει πιό κατανοητό μοιάζει μέ μιά πολύ ὄμορφη γυναίκα πού ὅμως προαγωγοί τήν χρησιμοποιοῦν γιά τό κέρδος. Ποιός εἶναι ὁ πραγματικός ἰός πού ἀπειλεῖ τήν ἀνθρωπότητα; Ποιός ὁ ρόλος τῆς ἐπιστήμης μέσα στήν κοινωνία, ὅταν μεταλλάσσεται σέ ἰσχυρό μέσω χειραγώγησης;

Τῆς δώσαμε χῶρο νά καταργήσει τό πρόσωπο, εἴτε ἀντικαθιστώντας το  μέ νούμερο, εἴτε μέ ἐπαυξημένες πραγματικότητες ψευδαισθήσεων, εἴτε τώρα ἰογενῶς ἀποκόβοντάς το ἀπό τόν τρόπο πού τό καθιστᾶ πρόσωπο, δηλαδή, τήν πρός ὄψιν κοινωνία μέ τόν συνάνθρωπο. Τήν ἀφήσαμε νά  ἀπεκδύσει ἀπό ἱερότητα κάθε σπιθαμή τῆς γῆς καί τῆς ψυχῆς μας. Φυσικό ἐπόμενο ἦταν νά ἁπλώσει τήν ἄσελγη παντοδυναμία της καί στόν κατεξοχήν χῶρο τοῦ ἱεροῦ δηλαδή στήν Ἐκκλησία. Καί ἀκριβῶς, ὅπως πιάνεται ὁ πνιγμένος ἀπό τά μαλλιά του, μιλάει γιά προάσπιση τῆς ζωῆς. Μά ἡ προάσπιση τῆς ζωῆς ἀφορᾶ πρωτίστως τόν ἐν ἀρχή Λόγο , αὐτόν πού μέ περισσή ἔπαρση ἀγνοεῖ κατατέμνοντας τούς λόγους τῶν ὄντων καί ἐκτροχιάζοντας τόν λόγο τῆς ἀνθρώπινης ὕπαρξης ὑποσχόμενη ἀλογίες ἰσχύος, ἡδονῆς καί κέρδους.

Ἐπιθυμῶ καί ἐλπίζω πώς ἡ ἐπιστημονική κοινότητα δέν ἀποτάσσεται τή χάρη τοῦ Θεοῦ καί πώς θά ἀφουγκραστεῖ τήν κρισιμότητα τῶν καιρῶν καί δέν θά γίνει αἰτία νά ναυαγήσουμε ὡς ἀνθρωπότητα ἀπό «τεχνολόγους ἀλόγους» καί κερδοσκόπους προαγωγούς τῶν ἐπιτευγμάτων της.  Καιρός να προασπίσει τήν τιμή τῆς ἐπιστήμης καί νά διαφυλάξει τούς κόπους της.

Γιατί οἱ αἰτίες τῆς πανδημίας δέν ἐρευνήθηκαν, οὔτε εὐθύνες  ἀποδόθηκαν, μόνο κάτι ἀκούγεται ἐλαφρῶς ἀνεπίσημα πέρα δῶθε πού σάν φύλλο τό παρασύρει ὁ ἄνεμος τῆς λήθης μακριά ἀπό τήν κριτική τῆς κοινωνίας;

Μιά ἐπιστημονικοφανής τάξη θά βρεῖ τρόπο νά συζοῦμε μέ τόν ἰό, ἀλλά ὡς υἱοί ἀπωλείας συνεχίζοντας ἄλογα νά καταναλώνουμε ὁ ἕνας τόν ἄλλον καί τήν κτίση ὁλόκληρη. Μόνο Χριστό μήν ἐσθίετε γιατί κινδυνεύετε νά ἁγιασθεῖτε.   

Το ἐκκλησιαστικό σῶμα εἶναι τό μόνο ἐμπόδιο στήν ἀλογία τοῦ κόσμου. Τό ἐκκλησιαστικό σῶμα εἶναι τά πνευμόνια τῆς κοινωνίας. Αὐτά πού ζωοποιοῦν τήν πνοή τοῦ Θεοῦ στήν πνοή μας. Ὁ ἰός τῆς πανδημίας καταστρέφει τούς πνεύμονες.  Τό ἐκκλησιαστικό σῶμα μοιάζει νά εἶναι ὁ στόχος τοῦ ἰοῦ. Τά πνευμόνια τῆς θείας χάρης προσπαθεῖ νά ἁλώσει.

Τοῦτος ὁ ἰός τῆς ἀπωλείας προέρχεται ἀπό υἱούς ἀπωλείας.  Διότι «οὐκ ἐπ‘ ἄρτῳ μόνῳ ζήσεται ἄνθρωπος».  Ἡ πρόσβαση στήν τροφή πού μᾶς καθιστᾶ ἀνθρώπους, κρίνεται ἐπικίνδυνη. Οἱ βασικές μας ἀνάγκες ταυτίζονται μέ τίς ἀνάγκες τῶν ζώων.   Τραγική συνέπεια ἡ ἄρση τοῦ ἐκκλησιασμοῦ. Ὡστόσο σοβαρό μερίδιο εὐθύνης ἔχουμε ὅλοι μας. Ἀφοῦ καθημερινά  καλλιεργούσαμε τήν ἄρση τοῦ ἐκκλησιασμοῦ σέ ὅλα τά ἐπίπεδα. Δέν ἀναφέραμε πιά τούς λόγους τῶν ὄντων στόν Θεό ἀλλά στόν ἑαυτό μας. Ὅλα πρός κατανάλωση.  Ἀκόμη καί ἡ τρέχουσα οἰκολογική συνείδηση προτρέπει νά καταναλώνουμε τή Δημιουργία ἀλλά «πράσινα». Ἀγνοεῖ τό  «τῷ οἴκῳ σου πρέπει ἁγίασμα, Κύριε, εἰς μακρότητα ἡμερῶν». Διότι ἄλλο τό ἐπίπεδο τῆς  συνείδησης πού προσπαθεῖ νά μήν μολύνει κι ἄλλο τό ἐπίπεδο αὐτῆς  πού ἐπιθυμεῖ ὅλα νά τά ἁγιάζει. Κι ἄν ὁ Θεός ἐπέτρεψε παιδαγωγικά νά στερηθοῦμε τήν Θεία Κοινωνία, ἴσως, αὐτό νά παραχωρήθηκε γιά νά προστατέψει τό ἐκκλησίασμα ἀπό διχασμό, ἀπό κατάκριση πρός τούς ἐν Χριστῷ ἀδελφούς πού ἔχουν ἀκόμη φοβική συνείδηση. Γιατί τό ἔλλειμά μας εἶναι ἔλλειμα ἀγάπης πάντα καί σέ ὅλα τά ἐπίπεδα. Ἀπό αὐτό τό ἔλλειμα πηγάζουν καί γνώσεις καί συμπεριφορές πού σταυρώνουν καθημερινά Κτίστη καί κτίση.

Καί ὁ συνάνθρωπος; Γίναμε μάρτυρες παγκοσμίων πολέμων, ὁλοκαυτωμάτων, ἀποκεφαλισμῶν, προσφυγικῶν ροῶν καί πνιγμῶν καί μοιάζει σάν νά ὁδεύουμε σιγά σιγά ἀπό  τόν διονυσιασμό στόν ὁλοκληρωτισμό τῆς τεχνολογίας. Πότε ὑπήρξαμε εὐχαριστιακοί γιά τόν συνάνθρωπο; Ποιά κίνησή μας ἦταν κίνηση εὐχαριστιακή ὡς πρός τήν Δημιουργία; Εὐχαριστιακή μεταμέλεια πρός τόν Θεό δείξαμε;

-«…ἵνα φανερωθῇ τὰ ἔργα τοῦ Θεοῦ ἐν αὐτῷ».

Καμμιά τραγικότητα δέν ὑπάρχει ἐκεῖ πού ἡ συνείδηση ἔχει ξεπεράσει τά γήινα ὅρια. Ὁ καιρός μας δέν εἶναι γήινος, εἶναι θεϊκός. Τό θέμα δέν βρίσκεται στό ἄν θά κολλήσω ἤ δέν θά κολλήσω τόν ἰό. Τό μυστήριο τῆς Θείας Εὐχαριστίας μέ καθιστᾶ ἀναστάσιμο. Καθετί καί ἀσθένεια καί θάνατο ὅλα τά ἀνάγει πρός δόξα Θεοῦ. Ἡ Θεία Κοινωνία μέ φυλάττει  ἀκόμη κι  ἐν μέσω σκιᾶς θανάτου. Ἡ Θεία Κοινωνία εἶναι ἡ ἀθανασία μου.

Τούτη τή Μεγάλη Σαρακοστή νηστεύουμε τόν ἄρτο τόν ἐπιούσιο, τόν ἄρτο τόν «ζῶντα, τόν ἐκ τοῦ οὐρανοῦ καταβάντα», ἀλλά ἡ φύση αὐτῆς τῆς νηστείας κατεργάζεται βαθύτερα τόν ἱερό πόθο, συνεφέρει τό νοῦ ἀπό τή  χλιαρότητά του καί μεταποιεῖ τήν καρδιά σέ ὁλοκαύτωμα νόστου γιά τό ἀναστάσιμο σῶμα Του. Τό ἀναστάσιμο ἐκκλησιαστικό σῶμα Του. Αὐτό πού κάθε Κυριακή φορούσαμε γιά νά μπολιάζουμε μέ Θεό χῶρο καί  χρόνο.

Ἔτσι σκυμμένη στό χαρτί προσπαθῶ ὄχι νά τόσο νά θίξω  ἀλλά νά βοηθήσω. Ὡστόσο αὐτό πού χρειαζόμαστε εἶναι  τό μετά πόνου βάθος σιωπῆς καί  μετανοίας, προκειμένου τό Πνεῦμα τό Ἅγιο νά ἐπισκεφτεῖ τήν καρδιά μας, ὥστε ὡς «διδακτοί Θεοῦ» νά πορευόμαστε ἐν ἀληθεία. Διότι πρέπει ὁ καθένας ἀπό μᾶς νά εἰσέλθει στό σιωπηλό ταμεῖο τῆς καρδιᾶς του καί νά ζυγιάσει στή χάρη τοῦ Θεοῦ τούς καιρούς πού τοῦ δόθηκαν, ὥστε νά ἀνανήψει ἀπό κάθε σκοτάδι καί κάθε ἀσθένεια. Κι ἄν τώρα κάποιος ἀπό τούς παραπάνω λόγους βοηθᾶ στή νήψη τοῦ βαθύτερου εἶναι μας, αὐτός εἶναι  δῶρο προσευχῆς.

ΚΑΛΗ ΑΝΑΣΤΑΣΗ

ΥΓ. «Ὅταν σοῦ ἔρθει ἀναπάντεχος πειρασμός, μήν κατηγορεῖς ἐκεῖνον ἀπό τόν ὁποῖο προήλθε, ἀλλά ἐξέτασε τό γιατί σοῦ ἦρθε, καί θά βρεῖς διόρθωση. Ἐπειδή εἴτε ἀπό ἐκεῖνον, εἴτε ἀπό ἄλλον,σοῦ ἔπρεπε νά τό πεῖς τό πικρό ποτήρι τῆς κρίσεως τοῦ Θεοῦ.»

Ἅγιος Μάξιμος ὁ Ὁμολογητής

Ρωσική εικόνα με παράσταση της Θείας λειτουργίας.

ΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΟΘΟΝΗ

ΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΟΘΟΝΗ

Κινδυνεύει κοινός μας τρόπος να γίνει αυτός που τα ΜΜΕ τόσο δελεαστικά προβάλλουν . Δεν κινδυνεύει απλώς τό ήθος του τρόπου μας αλλά ο νους μας. Κινδυνεύει όχι απλώς ο δείκτης νοημοσύνης αλλά η γλυκιά ησυχία της καρδιάς που φωτίζει το νου και παράγει σχέσεις αλήθειας και ευγένειας. Παραθέτω το κάτωθι άρθρο για στοχασμό και συζήτηση:

 

 

Η ψηφιακή ανοησία ως μαζική παιδοκτονία

άρθρο του Michel Desmurget (8 Απριλίου 2020 antifono.gr (ΑΠΟ https://psy-counsellors.gr))

Η καραντίνα και η απαγόρευση κυκλοφορίας που έχουν επιβληθεί λόγω κορωνοϊού γεννά μεταξύ άλλων κάποια ζητήματα διαχείρισης χρόνου των ατόμων μέσα στα σπίτια που βρίσκονται σε μεγάλο βαθμό στα αστικά κέντρα και είναι συχνά διαμερίσματα. Ποια είναι η πιο εύκολη και αποτελεσματική διέξοδος; Βεβαίως, οι οθόνες με όλες τις εκδοχές τους, από την συμβατική τηλεόραση μέχρι το διαδίκτυο. Δεν περίμεναν βέβαια οι άνθρωποι τον κορωνοϊό για να την ανακαλύψουν, τώρα όμως μοιάζει να συνιστά σε μεγάλο βαθμό μονόδρομη διέξοδο των έγκλειστων και απομονωμένων ατόμων, ειδικά μάλιστα όσων έχουν παιδιά και οικογένειες. Αποφασίσαμε λοιπόν να δημοσιεύσουμε μια βιβλιοκριτική από το γαλλικό περιοδικό «Eléments» προσαρμοσμένη και μεταφρασμένη στα ελληνικά για λογαριασμό του Δικτύου Psy-Counsellors, αναφορικά με την εγκατάλειψη των παιδιών μας στις «οθόνες- νταντάδες». Για να μην κερδίσουμε την «μάχη με τον κορωνοϊό» και την χάσουμε, με τις ζωές τις δικές μας και των παιδιών μας…

Ο Φίλιππος, χλωμό αγοράκι πέντε ετών, λίγο παχύσαρκο, χωμένο στην πολυθρόνα του ένα ωραίο πρωινό του Οκτώβρη, πληκτρολογεί πυρετωδώς το αγαπημένο του playstation. Σε αυτήν ακριβώς τη στιγμή, ο νεαρός ήρωας, στη στενή του σχέση με την ψηφιακή του νταντά, δεν ονειρεύεται παρά ένα μόνο πράγμα: να ξεπεράσει το πέμπτο επίπεδο και να γίνει ο πιο μεγάλος «εκπαιδευτής του pokemon» στον κόσμο.

Από την στιγμή που η δασκάλα του Φίλιππου επεσήμανε την ανάγκη να απομακρυνθεί η HD τηλεόραση από το παιδικό δωμάτιο, αφού σύμφωνα με όλους, ειδικούς και μη, ο Φίλιππος παρουσιάζει κάποια συμπτώματα αστάθειας, νύστας κατά το διάστημα της ημέρας και μειωμένες δυνατότητες συγκέντρωσης της προσοχής του, το μόνο που μένει στην καθημερινή διάθεση του Φίλιππου είναι η κονσόλα παιχνιδιού και ο «παιδαγωγός» tablet του Έκτορα, δηλαδή του μεγάλου αδελφού του Φίλιππου. Ένα tablet που βρίσκεται υπό την πολύ υψηλή επιτήρηση των γονέων, από τη στιγμή ιδίως που οι γονείς ανακάλυψαν καταχωνιασμένα στο σκληρό δίσκο δυο πορνογραφικά φιλμ: Trash Holes and African Sodomy, που ο νεαρός Έκτορας παρακολουθούσε ξανά και ξανά μέχρι πέντε φορές την εβδομάδα. Όσον αφορά τα smartphones τα δύο αγόρια δεν έχουν πρόσβαση στο διαδίκτυο, μόνο στο messenger kids στο κινητό τους, έτσι ώστε να μπορούν να στείλουν κανένα «like», καμία selfie, ή να κάνουν live twitter.

12.05, ο Φίλιππος, πεινασμένος, έχοντας φτάσει στο 4ο επίπεδο του pokemon gold, εγκαταλείπει τη θέση του και εμφανίζεται στην κουζίνα, όπου η μητέρα του τελειώνει την ανάγνωση ενός βιβλίου που της συνέστησε μία φίλη της και του οποίου ο τίτλος ηχεί, έστω καθυστερημένα, σαν μια προειδοποίηση: «Η κατασκευή του ψηφιακού ηλιθίου», του Michel Desmurget (1).

Μια διαδικασία μαζικής αποβλάκωσης

Σκηνή μιας συνηθισμένης ζωής για ένα συνηθισμένο τρόπο ζωής καθόλου υγιή. Ο Michel Desmurget, μετά το γνωστό του έργο «Λοβοτομή TV» συνεχίζει τον αγώνα του. Διδάκτωρ των νευροεπιστημών και Διευθυντής στο INSERM, βλέπει στην πράξη περισσότερο από οποιονδήποτε άλλον τη διαδικασία της μαζικής κρετινοποίησης που εφαρμόζεται πάνω στους εγκεφάλους των νέων ανθρώπων, κατά το διάστημα μάλιστα της ανάπτυξης τους. Αγανακτισμένος, αναλύει μεθοδικά αυτήν την πλανητικού επιπέδου παιδοκτονία, που προσπαθεί να αποκρύψει το όνομά της. Αυτή η διαδικασία ακουμπάει πλέον όλες τις ηπείρους και όλα τα κοινωνικά στρώματα, εξαιρουμένων ίσως των ολίγων εκλεκτών, των happy few: διότι βέβαια οι πιο ενημερωμένοι μεταξύ των γονέων περί των δυνατοτήτων αυτών των μηχανισμών κρετινοποίησης, όπως λόγου χάρη ο ίδιος ο Bill Gates, μεριμνούν ώστε τα παιδιά τους να μην έρχονται καθόλου σε επαφή με αυτούς τους μηχανισμούς τουλάχιστον μέχρι την ηλικία των 14 ετών…

Στο βιβλίο του «Η κατασκευή του ψηφιακού ηλιθίου», ο Michel Desmurget εκθέτει σε όλο το εύρος του το ασυγχώρητο σφυροκόπημα των νέων γενεών: «Ήδη από την ηλικία των δύο ετών τα παιδιά των δυτικών κοινωνιών συγκεντρώνουν κατά μέσο όρο καθημερινά σχεδόν τρεις ώρες μπροστά στις οθόνες. Ανάμεσα στα 8 και στα 12 περνούν με τον ίδιο τρόπο τέσσερις ώρες και 45 λεπτά της ημέρας, ενώ μεταξύ 13 και 18, έξι ώρες και 45 λεπτά. Αν αθροιστούν ετησίως αυτές οι χρήσεις καλύπτουν χίλιες ώρες για έναν μαθητή του νηπιαγωγείου (δηλαδή περισσότερο από τις ώρες που περνάει στο σχολείο κατά το διάστημα του έτους), 1700 ώρες για έναν μαθητή του δημοτικού (δηλαδή το αντίστοιχο δύο σχολικών ετών) και 2400 ώρες για τον μαθητή του λυκείου (το αντίστοιχο δυόμιση ετών). Οι γενιές που γεννήθηκαν μετά το 2000, βομβαρδισμένες από το multiscreen (smartphone, tablet, Η/Υ, τηλεόραση), είναι οι πρώτες γενιές των οποίων ο δείκτης νοημοσύνης (Δ.Ν.) θα είναι μικρότερος από ότι των προηγούμενων γενεών. Με επιπλέον, μια ολόκληρη σειρά από συμπτώματα και προβλήματα που όπως φαίνεται, θα συντηρήσουν κατά τις επόμενες δεκαετίες λεγεώνες ολόκληρες παιδοψυχιάτρων: προβλήματα στο πεδίο της γλωσσικής επάρκειας, της δημιουργικότητας, της μνήμης, της συγκέντρωσης της προσοχής, της προσαρμογής στο κοινωνικό σχολικό περιβάλλον, συναισθηματικά προβλήματα, επιθετικότητα και αντικοινωνικές συμπεριφορές, αλλά και προβλήματα που σχετίζονται με την κλασσική παιδιατρική: δυσχέρειες στην κινητικότητα, παχυσαρκία, πρώιμος διαβήτης… Ο συσχετισμός ανάμεσα στην ψηφιακή κατανάλωση και όλο αυτό το φάσμα προβλημάτων είναι πλέον αναμφισβήτητος.»

Ο εγκέφαλος των παιδιών δεν είναι φτιαγμένος για οθόνες

Ο Desmurget μας υπενθυμίζει ότι ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι αρχαϊκός και ότι η λειτουργία ενός οργάνου από σάρκα και αίμα δεν μπορεί να προσαρμοστεί στην οθόνη, στον φωτισμό της, στον κατακερματισμό των εικονικών μηνυμάτων, στο σφυροκόπημα από όλα αυτά μαζί. Ο εγκέφαλος στη βιολογική του ισορροπία, είναι φτιαγμένος έτσι ώστε να χειρίζεται το περιβάλλον με τρόπο «ανθρώπινο», να στηρίζεται σε «θερμές μεσολαβήσεις», όπως ίσως θα μπορούσαμε να πούμε. Έχει ανάγκη ηρεμίας, χωρίς την οποία μας εκθέτει σε προβλήματα και δυσλειτουργίες του ύπνου και της γλωσσικής έκφρασης, ή ακόμα χειρότερα, σε καταθλιπτικού τύπου επεισόδια ή /και σε συμπεριφορές επικίνδυνα επιθετικές. Χιλιάδες μελετών συγκλίνουν σε αυτές τις διαπιστώσεις. Η μεγάλη προσφορά του Desmurget είναι ότι όχι μόνο τις συγκεντρώνει, τις αναδεικνύει και τις συνθέτει στο έργο του, αλλά επίσης ότι ανιχνεύει συστηματικά τις ψευδομελέτες που γίνονται εδώ και κάποια χρόνια κατά παραγγελία συνήθως από τα lobby και τις εταιρείες παραγωγής των βιντεοπαιχνιδιών. Οι ψευδομελέτες αυτές κατέληγαν προφανώς στο συμπέρασμα του ακίνδυνου χαρακτήρα αυτών των παιχνιδιών και μάλιστα ορισμένες από αυτές υπογράμμιζαν και ένα κάποιο «παιδαγωγικό ενδιαφέρον» για τα παιδιά των μικρότερων ηλικιών.

Προσκεκλημένος πλέον από διάφορα τηλεοπτικά κανάλια, που σε έναν πρώτο χρόνο φαίνονται παραδόξως να αποδέχονται την έκκλησή του να σβήσουν την τηλεόραση, ο Michel Desmurget ασχολείται με όλα τα είδη των οθονών που απευθύνονται στην παιδική ηλικία: οθόνες, smartphones, tablets, ιδίως εκείνες που έχουν παιδαγωγικές, όπως υποτίθεται, αξιώσεις και μάλιστα κατά καιρούς έχουν λάβει την υποστήριξη διαφόρων «έγκυρων» κύκλων καθώς και των αρμόδιων υπουργών των οποίων ο Desmurget εκμηδενίζει τους ισχυρισμούς και τα επιχειρήματα από την άποψη της επιστημονικής ψυχοπαιδαγωγικής τους αξίας.

Μια λοβοτομή πιο αποτελεσματική από την καταστολή

Το να οδηγείται ένας νεαρός πολίτης στην κατάσταση του καταναλωτή σημάτων και εικόνων, με τον εγκέφαλό του να κατακλύζεται από την ντοπαμίνη και την εξάρτησή του από τις οθόνες να επιβεβαιώνεται ήδη από την πρώτη παιδική ηλικία, έτσι ώστε σταδιακά να εθίζεται είτε στην πορνογραφία, είτε στις διάφορες μόδες, αποτελεί βέβαια μάννα εξ ουρανού για ένα σύστημα του οποίου η κυριότερη έμμονη ιδέα είναι να καταργηθεί κάθε αναστολή στην κατανάλωση και αντιθέτως, να μειωθεί μέχρι εξαφάνισης κάθε κριτικό πνεύμα και κάθε ικανότητα ιεράρχησης των πραγμάτων. Ο πολλαπλασιασμός των αδύναμων σχέσεων και συνδέσεων με τους Άλλους (με τα διάφορα «like» στον ενικό και στον πληθυντικό), που εμφανίζονται στα κοινωνικά δίκτυα, καθιστά όλο και πιο δύσκολη την οικοδόμηση πιο ισχυρών σχέσεων και σταθερών συνδέσμων με τους Άλλους. Παγιδευμένος, «μαγευμένος» θα λέγαμε, από τις τεχνικές επιδόσεις μιας προκατασκευασμένης, φανταστικής πραγματικότητας που σε λίγο θα είναι υπερ hitech ο Έκτορας θα καταλήξει να θεωρεί άκρως πληκτικές και κοινότοπες τις ιδιαίτερες στιγμές συνάντησης με την νεαρή φίλη του, της οποίας οι καμπύλες είναι ήδη υπέροχα θηλυκές. Το κύκλωμα της ανταμοιβής, όταν είναι τόσο πολύ εικονικά δεδομένο και έμμεσα απαιτητικό, παρεμποδίζει την άμεση πρόσβαση στην ευχαρίστηση… Με άλλα λόγια, είναι μέχρι το βάθος της καρδιάς και του εσώρουχου των παιδιών μας που ως έσχατο οπλισμένο χέρι του συστήματος, το ψηφιακό σκορπίζει αργά, αλλά σταθερά το δηλητήριο του.

Αυτή η λοβοτομή είναι πολύ πιο αποτελεσματική από κάθε καταστολή στο ρητά δηλωμένο ή άρρητα συνδηλωμένο σχέδιο ολοκληρωτικού ελέγχου. Η ιστορία μας δείχνει ότι καταλήγουμε σχεδόν πάντα στη βούληση να αποκοπεί ο διανοητικά, ιδεολογικά λοβοτομημένος πολίτης από το οικογενειακό, φιλικό και κοινωνικό περιβάλλον του: Ένα παιδί που ζει μακριά από οθόνες δέχεται κατά μέσον όρο χίλιες λέξεις την ώρα από το ανθρώπινο περιβάλλον, λέξεις που θα παίξουν έναν αποφασιστικό ρόλο στην μετέπειτα ανάπτυξή του. Με τις οθόνες, περνάμε στις 150 μόλις λέξεις την ώρα! Οι συνέπειες; Μια υπεραπλοποίηση της περιγραφικής γλωσσικής έκφρασης, μια ανάσχεση των πρώιμων κοινωνικών αλληλεπιδράσεων που συγκροτούν το υπόβαθρο της γλωσσικής και γνωστικής ανάπτυξης, μια προσβολή στην εγκεφαλική πλαστικότητα.

Πριν τα έξι: όχι οθόνες!

Το βιβλίο του Michel Desmurget είναι γεμάτο από συγκεκριμένες οδηγίες προς τους γονείς και κηδεμόνες. Πριν την ηλικία των 6 ετών: όχι οθόνες! Το παιδί έχει ανάγκη να του μιλάνε, να του διαβάζουν ιστορίες (θα προσθέταμε να παίζει, να κάνει χειροτεχνίες, κατασκευές, να αλληλεπιδρά με το φυσικό και το κοινωνικό περιβάλλον κλπ.). Ακόμα και η ανία είναι κάποτε προτιμότερη, αν όχι καλοδεχούμενη: η δημιουργικότητα του παιδιού που αισθάνεται κάποια στιγμή να πλήττει θα αναπτυχθεί μέσα από τη ζωγραφική, την μουσικοκινητική αγωγή ή τα lego. Αλλά κυρίως το μικρό παιδί έχει απόλυτη ανάγκη να τρέξει, να χοροπηδήσει, να τραγουδήσει.

Μετά τα έξι: Όχι περισσότερο από μισή μέχρι το πολύ μια ώρα την ημέρα. Υπάρχουν στην αγορά πολλά συστήματα ελέγχου που επιτρέπουν να μπλοκάρονται οι συσκευές μετά την παρέλευση αυτού του χρονικού διαστήματος. Τίποτα μέσα στο παιδικό δωμάτιο που θα μπορούσε να δημιουργήσει δυσκολίες στον ύπνο. Βίαιες εικόνες ή παραστάσεις με σεξουαλικό περιεχόμενο πρέπει να αποφεύγονται συστηματικά. Ποτέ το πρωί πριν το σχολείο: Οι επιδόσεις του μαθητή θα βελτιωθούν άμεσα και σημαντικά. Ποτέ το βράδυ, πριν τον ύπνο: Μιάμιση ώρα πριν την ώρα του ύπνου κάθε είδους οθόνη θα πρέπει να έχει κλείσει. Και κυρίως ένα πράγμα κάθε φορά: Οι πολλαπλές οθόνες είναι απολύτως μη διαχειρίσιμες από τον εγκέφαλο ή, – όπως το υπογραμμίζει ο Desmurget – όσο πιο πολύ ο αναπτυσσόμενος εγκέφαλος υφίσταται το multitasking, τόσο περισσότερο είναι πιθανό να διαβρωθεί από την πολυδιάσπαση και την αδυναμία συγκέντρωσης της προσοχής που θα καταντήσει να είναι όλο και πιο μόνιμη.

Η εγχάραξη ενός οράματος για τον κόσμο, ενός συστήματος αξιών, ή πολύ πιο απλά, κάποιων γνώσεων στους εγκεφάλους των παιδιών και των απογόνων μας κινδυνεύει να γίνει Γολγοθάς αν δεν προσπαθήσουμε επειγόντως να καθαρίσουμε τη διανοητική μόλυνση που υφίστανται σήμερα οι νέες γενιές. Αυτή η εξυγίανση απαιτεί την απομάκρυνση των μικρότερων παιδιών από τον ψηφιακό κόσμο και μια επιστροφή σε θερμές, συμβολικές μεσολαβήσεις όλων των ανθρώπων με το ανθρώπινο, κοινωνικό τους περιβάλλον.

«Τα παιδιά σας θα είναι ευγνώμονα εάν προσφέρεται στη ζωή και στην ύπαρξή τους την απελευθερωτική γονιμότητα της άθλησης, της σκέψης και της κουλτούρας, αντί της ύπουλης στειρότητας της οθόνης», όπως γράφει ο Desmurget. Οι θρησκόληπτοι της προόδου από την Silicon Valley μέχρι τους νεοφιλελευθερίζοντες νεοεπιχειρηματίες του συρμού που λατρεύουν χωρίς την παραμικρή κριτική τις τεχνολογικές καινοτομίες, οι πιστοί του ψηφιακού ανθρώπου, του homo numericus ή του μετανθρώπινου «ρόδινου μέλλοντος» προφανώς δεν θα εκτιμήσουν καθόλου μια τέτοια ανάσα οξυγόνου, μια τέτοια έκκληση ζωής στον καθαρό αέρα.

Η πραγματικά αξιοσημείωτη επιστημονική προσφορά του Desmurget δεν έχει αντιμετωπίσει ακόμα την παραμικρή επικριτική επιχειρηματολογία από την πλευρά των κύκλων που το έργο τους στιγματίζει.

Ωστόσο, αυτή η σφαιρική προσέγγιση του θέματος, στηριγμένη από μια άνευ προηγουμένου τεκμηρίωσή της μέσα από λεπτομερείς αναφορές σε διεθνείς επιστημονικές έρευνες σχετικές με τις οθόνες και την επίδρασή τους, έχει αρχίσει να δημιουργεί μια σωτήρια συνειδητοποίηση η οποία ενδεχομένως θα μπορούσε κάποια στιγμή να μεταβάλλει τις σημερινές συμπεριφορές, τα κανονιστικά πλαίσια, τα εκπαιδευτικά συστήματα και τις διαγνωστικές τεχνικές.

Και όταν ο «εκπαιδευτής του pokemon» θα ξαναβρεί την υγιή του διάθεση να φτύσει στο πρόσωπο του τελευταίου ψηφιακού υπερήρωα της εκάστοτε μόδας, τότε ίσως θα δούμε στο βλέμμα του κάτι που θα υπερβαίνει την γκριζάδα του σημερινού τοπίου: μια αχτίδα ελπίδας και ένα σοβαρό λόγο να πιστέψουμε σε αυτήν…

Βιβλιοπαρουσίαση από το Jean – Henri d’ Avirac του Βιβλίου του Dr. Michel Desmurget (2019) «Η κατασκευή του ψηφιακού ηλιθίου: οι κίνδυνοι της οθόνης για τα παιδιά μας», Έκδοση Le Seuil, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό éléments, Ιανουάριος 2020, No. 181, σ.σ. 42-43.

Παραπομπές

(1) Ο Michel Desmurget είναι Διδάκτωρ των νευροεπιστημών, Διευθυντής Ερευνών του CNRS (Λυών) πάνω στις εγκεφαλικές λειτουργίες.

Μετάφραση, Προσαρμογή στα Ελληνικά και Επιμέλεια

Γιάννης Παπαμιχαήλ, τ. Καθηγητής Εκπαιδευτικής Ψυχολογίας Παντείου Πανεπιστημίου

--------------------------------------------------------------------

«Επιστολή από τον κορονοιό!»:

https://www.youtube.com/watch?v=TWRjZ1YJiOQ&t=9s

Επιστολή Αρχιμανδρίτη π. ΑΝΤΩΝΙΟΥ ΛΟΥΚΟΠΟΥΛΟΥ

«Ποτέ άλλοτε δεν είχε η ανθρωπότητα την ευκαιρία, να σταματήσει ολόκληρη ταυτόχρονα τον ακράτητο καλπασμό της.

Να κάνει ένα απρόσμενο διάλειμμα -έστω και αναγκαστικό- από το ποδοβολητό της πάνω σε τούτο τον πλανήτη.

Να κάνει ένα βήμα πίσω, να πάρει μια βαθιά ανάσα και να έρθει αντιμέτωπη με τον εαυτό της.

Να κοιτάξουμε κατάματα τα λάθη μας, σαν είδος αλλά και ο καθένας μας ατομικά.

Γιατί ότι βιώνουμε είναι τα λάθη μας που γύρισαν για να μας στοιχειώσουν...

Και αυτή είναι η ώρα του απολογισμού.

Είναι η ώρα που ο καθένας κλεισμένος στο "κελί" που έφτιαξε, θα έρθει αντιμέτωπος με τον ίδιο του τον εαυτό...

Οι περισσότεροι θα έρθουν πρόσωπο με πρόσωπο με την μοναξιά.

Θα καταλάβουν ότι δεν αντέχουν να είναι μόνοι γιατί δεν έχουν τι να πουν με τον εαυτό τους.

Έχουν μάθει να ορίζουν την ύπαρξή τους μέσα από τα μάτια των άλλων.

Μέσα από επαγγελματικές επιτυχίες, μεγάλους έρωτες, υψηλές ταχύτητες, ρετουσαρισμένες photos και βεβιασμένα likes.

Και όταν αυτά λείψουν τότε χάνουν και την ισορροπία τους.

Όταν τα μάτια των γύρω δεν κοιτούν, τότε χάνουν τον εαυτό τους.

Όμως δεν είναι τα επιτεύγματα μας που καθορίζουν την ύπαρξή μας, άλλα η ουσία μας...

Άλλοι θα αναγκαστούν να έρθουν αντιμέτωποι με τις σχέσεις που έφτιαξαν. Τα παιδιά, τους γονείς, τους συντρόφους.

Κλεισμένοι σ'ένα σπίτι χωρίς ελπίδα διαφυγής, δε θα υπάρξει άλλος τρόπος παρά να δουν ένας τον άλλον κατάματα.

Να λουστούν εκείνα τα κακομαθημένα παιδιά που εκείνοι κατάντησαν έτσι και μετά τα ξαμόλησαν στον κόσμο.

Να αντιμετωπίσουν επιτέλους έναν γάμο που έχει τελειώσει και όλο αναβάλλεται λόγω κεκτημένης ταχύτητας.

Να τεστάρουν αν πραγματικά μπορούν και αντέχουν να μείνουν με το νέο τους σύντροφο...

Κι άλλοι θα έρθουν αντιμέτωποι με το φόβο του θανάτου, χαμένοι πίσω από κωλόχαρτα, μαντηλάκια και τόνους μακαρόνια...

Και με αυτό το σύννεφο του θανάτου πάνω από τα κεφάλια μας, ας αναλογιστούμε τι άξιζε από όσα ζήσαμε ως εδώ.

Ας θυμηθούμε τι κάναμε πριν μερικές βδομάδες...γιατί θυμώναμε..γιατί παλεύαμε..κι αν όλα αυτά έχουν ακόμα αξία τώρα.

Κι αν δεν έχουν, ίσως ήρθε η ώρα να αλλάξουμε.

Δεν μπορούμε να πορευτούμε άλλο σαν είδος με μοναδικές αξίες το χρήμα και την εικόνα.

Τίποτα από τα δύο δεν μπορεί να μας βοηθήσει τώρα. Μας το δείχνει η ζωή χρόνια τώρα.

Μας το φωνάζει το σύμπαν. Μας το ουρλιάζει ο πλανήτης.

Ο πλανήτης που καταστρέφουμε κάθε μέρα που σηκωνόμαστε από το κρεβάτι μας και χοροπηδάμε στην πλάτη του με την έπαρση του κυρίαρχου είδους.

Κι όμως...δεν είμαστε το κυρίαρχο είδος. Τα μικρόβια είναι..!

Αυτό,το μικρότερο όλων των πλασμάτων είναι που θα επιβιώσει μιας πιθανής ολικής καταστροφής. Όχι εμείς!

Και αυτό έρχεται τώρα να μας απειλήσει μ' έναν τρόπο τόσο απόλυτο που θα μας υπενθυμίσει το πόσο ασήμαντοι είμαστε όλοι μας για τούτο τον πλανήτη.

Όλοι! Άνδρες, γυναίκες, μικροί, μεγάλοι, πλούσιοι, φτωχοί, μετανάστες, ντόπιοι, χριστιανοί, μουσουλμάνοι... Όλοι!

Όποιος και να λείψει από εμάς, ο πλανήτης θα συνεχίζει να γυρίζει.

Για την ακρίβεια, όσο εμείς νοσούμε ο πλανήτης θα θεραπεύεται.

Όσο μένουμε κλεισμένοι στα σπίτια μας, ο αέρας και τα νερά θα καθαρίζουν από τα υπολείμματα μας.

Τα ζώα και τα πουλιά θα γυρνούν ελεύθερα χωρίς τον φόβο μας.

Η Γη θα κάνει επιτέλους ένα διάλειμμα από την παρουσία μας και θα ανθίσει...

Κι αυτό ας μας γίνει ένα μάθημα που θα το θυμόμαστε όταν θα ...ξεχυθούμε πάλι εκεί έξω. Να θυμόμαστε ότι κανείς μας δεν είναι σημαντικότερος κανενός σε αυτή τη γη και ότι εκείνη θα συνεχίζει να γυρίζει ακόμα και χωρίς εμάς.

Κι αν δεν το καταλάβουμε μόνοι μας τότε το επόμενο μας μάθημα θα είναι ακόμα δυσκολότερο....»

αρχιμανδρίτης, π. ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΛΟΥΚΟΠΟΥΛΟΣ

ΥΓ. Παρακολουθήστε το σχετικό ντοκιμαντέρ «Επιστολή από τον κορονοιό!»:

https://www.youtube.com/watch?v=TWRjZ1YJiOQ&t=9s

Διαδικτυακά πονήματα

Διαδικτυακά πονήματα για όσο διάστημα δεν μπορούμε να ανταμώσουμε.

Μοιραστείτε μαζί μας ότι νομίζετε ότι μπορεί να καλυτερεύσει το μέλλον μας.

Ας κάνουμε αρχή με έναν βαθύτερο κοίταγμα στην τρέχουσα κρίση της ανθρωπότητας:

Η ΥΠΑΚΟΗ ΩΣ ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ

Η ΥΠΑΚΟΗ ΩΣ ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ 

Ἐργαστήρι Δημιουργικῆς Γραφῆς

«ΔΙΑΠΟΡΘΜΕΥΩΝ ΛΟΓΟΣ»

Τό Ἐργαστήρι Δημιουργικῆς Γραφῆς

«ΔΙΑΠΟΡΘΜΕΥΩΝ ΛΟΓΟΣ»

 σᾶς προσκαλεῖ στή δημιουργική συντροφιά του.

ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ

Μέ θέμα: Η ΥΠΑΚΟΗ ΩΣ ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ

σᾶς περιμένουμε

τήν  Παρασκευή 28 Φεβρουαρίου στίς 18:00

στό Πνευματικό Κέντρο τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ Εὐαγγελισμοῦ τῆς Θεοτόκου Ἱστιαίας.

Η ΥΠΑΚΟΗ ΩΣ ΟΔΟΣ ΘΕΟΓΝΩΣΙΑΣ. ΟΝΤΟΛΟΓΙΚΗ ΣΥΝΑΦΕΙΑ ΥΠΑΚΟΗΣ ΚΑΙ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ

ΓΙΑΤΙ ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ Η ΑΓΩΓΗ ΤΗΣ ΥΠΑΚΟΗΣ

(Ἀποσπάσματα ἀπό τό βιβλίο τοῦ Ἱερομονάχου ΠΕΤΡΟΥ: ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΣΤΟΝ ΓΕΡΟΝΤΑ ΣΩΦΡΟΝΙΟ). 

Γινόμαστε καθημερινά μάρτυρες σκληρῶν παιδιῶν, παιδιῶν μέ καρδιά κλειστή στό "ἴδιον θέλημα" καί γιά αὐτό ἀνυπάκουων, διότι  παράλληλα  κι ἐμεῖς δέν συνειδητοποιοῦμε τήν ὑπακοή ὡς τόν θεῖο μίτο  καί παραμένουμε ὀντολογικά κεκλεισμένοι, δηλαδή ἀνυπάκουοι στόν Θεό Πατέρα. Ὑπακούω σημαίνει ἀγαπῶ, δηλαδή κάνω τόπο στήν καρδιά μου γιά τήν καρδιά τοῦ ἄλλου, ἀναλαμβάνω νά σηκώσω σταυρό, προκειμένου νά γίνω "διδακτός Θεοῦ". Ἡ ὑπακοή λοιπόν εἶναι γεγονός ὀντολογικῆς φύσεως καί λειτουργεῖ μέ μυστικό τρόπο τόν "πλατυσμό τῆς καρδίας" καθιστώντας τόν ἄνθρωπο φορέα ὅλης τῆς ἀνθρωπότητας.
Γιά τήν κατανόηση τῆς σπουδαιότητας ἀλλά καί τῆς ὀντολογικῆς ἀναγκαιότητας πού χαρακτηρίζει τήν ἀγωγή τῆς ὑπακοῆς παρουσιάζονται ἀποσπάσματα ἀπό τό βιβλίο τοῦ Ἱερομονάχου ΠΕΤΡΟΥ: ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΣΤΟΝ ΓΕΡΟΝΤΑ ΣΩΦΡΟΝΙΟ. Η ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΩΣ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ . ΚΕΦ. 7 Η ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΩΣ ΓΝΩΣΗ ΤΩΝ ΟΔΩΝ ΤΗΣ ΣΩΤΗΡΙΑΣ α.Τό χάρισμα τῆς θεολογίας ὡς καρπός τοῦ μυστηρίου τῆς ὑπακοῆς / Ἱερά Μονή Τιμἰου Προδρόμου Ἔσσεξ Ἀγγλίας 2019.



«...Ἡ ὁδός  τῆς ὑπακοῆς πηγάζει ἀπό τό μυστήριο τῆς Ἁγίας Τριάδος καί φανερώθηκε στόν κόσμο μέ τήν ἐνανθρώπηση τοῦ  «ἠγαπημένου Υἱοῦ» ...Ὅλη ἡ ἐπίγεια παρουσία τοῦ Χριστοῦ ὑπῆρξε ἕνα ὑπόδειγμα ὑπακοῆς... «...καταβέβηκα ἐκ τοῦ οὐρανοῦ οὐχ ἵνα ποιῶ τό θέλημα τό ἐμόν, ἀλλά τό θέλημα τοῦ πέψαντός με». Ὁ Χριστός ἐργάστηκε τή σωτηρία τῶν ἀνθρώπων μέ τήν ὑπακοή του στόν Πατέρα, «... γενόμενος ὑπήκοος μέχρι θανάτου, θανάτου δέ Σταυροῦ».

...Ὁ σκοπός τῆς ὑπακοῆς περικλείεται στήν ἀναζήτηση «τῶν ὁδῶν τοῦ Θείου Θελήματος», ὥστε νά γίνει τελικά ὁ Θεός «τά πάντα ἐν πᾶσι».
«Πάτερ ἅγιε, τήρησον αὐτούς ἐν τῷ ὀνόματί σου ὧ δέδωκάς μοι, ἵνα ὦσιν ἕν καθώς ἡμεῖς...ἵνα πάντες ἕν ὦσι, καθώς σύ, πάτερ, ἐν ἐμοί κἀγώ ἐν σοί, ἵνα καί αὐτοί ἐν ἡμῖν ἕν ὦσιν...καθώς ἡμεῖς ἕν ἐσμέν, ἐγώ ἐν αὐτοῖς καί σύ ἐν ἐμοί, ἵνα ὦσι τετελειωμένοι εἰς ἕν».
Στήν προοπτική αὐτή, ἡ ὑπακοή εἶναι ἕνα μυστήριο πού κατέχει μέγιστη σπουδαιότητα, ὄχι μόνο γιά τή ζωή κάθε χριστιανοῦ καί μοναχοῦ, ἀλλά καί γιά τή ζωή ὅλου τοῦ πληρώματος τῆς Ἐκκλησίας.
...Για τόν Γέροντα Σωφρόνιο ἡ ὑπακοή εἶναι «ἱερόν ἀπόρρητον»τό ὁποῖο ἀποκαλύπτεται μόνο διά τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Ἀποτελεῖ πικρή διαπίστωση τό γεγονός ὅτι ἀπό τά πολλά μέλη τῆς Ἐκκλησίας λίγοι εἶναι ἐκεῖνοι πού γνωρίζουν τά κρυμμένα πλούτη τῶν θεσμῶν της. Κατά κανόνα τό κυριότερο πρόσκομμα εἶναι ὁ πειρασμός τῆς «ἰδίας κρίσεως» καί τῆς αὐτάρκειας, πού πηγάζουν ἀπό τό πάθος τοῦ ἐγωισμοῦ.
 Ἔπειτα ἀπό τήν πτώση τοῦ Ἀδάμ στήν πλάνη τῆς αὐτονομίας, ὁ ἄνθρωπος ζεῖ πλέον μέ τόν νοῦ του κατακερματισμένο καί τήν καρδιά του ὑποδουλωμένη σέ πλῆθος φθαρτῶν θελημάτων. Τά νοήματά του ὑπέστησαν μεγάλη φθορά, καί ὁ ἴδιος ἔγινε ὄχι ἁπλῶς «δίψυχος», ἀλλά «πολύψυχος» καί ὄντως «ἀκατάστατος ἐν πάσαις ταῖς ὁδοῖς αὐτοῦ». Ὁ σκοπός τῆς ὑπακοῆς εἶναι νά ἀντιστρέψει τίς συνέπειες τῆς πτώσης καί νά χαρίσει στόν ἄνθρωπο «τήν εἰς Χριστόν ἁπλότητα», κάνοντάς τον «μονόψυχο», σταθερό καί ἀσάλευτα στερεωμένο στήν πέτρα τῶν ἐντολῶν τοῦ Χριστοῦ.
Ἡ ὑπακοή εἶναι τό πιό δυνατό καί τό πλέον ἀποτελεσματικό ὅπλο πού χάρισε ὁ Θεός στόν ἄνθρωπο γιά νά ἐξαγνίσει τόν νοῦ καί τήν καρδιά του ἀπό κάθε κίνηση ἐγωισμοῦ καί νά μάθει σταδιακά νά «αἰχμαλωτίζει πᾶν νόημα εἰς τήν ὑπακοήν τοῦ Χριστοῦ». Ὁ γενικότερος κανόνας ὡς πρός τή στάση κάθε πιστοῦ, ἀρχάριου καί μή, εἶναι τό  «μή ἐμπιστεύου εἰς ἑαυτόν».
...Ὁ Θεός δέν ἔπλασε ἀφεντικά καί δούλους, ἀλλά πατέρες καί υἱούς, καί οἱ υἱοί μέ τή σειρά τους, ὅταν μαθαίνουν νά ἀνοίγουν τήν καρδιά τους στόν λόγο τοῦ Γέροντός τους, γίνονται κληρονόμοι τῆς πνευματικῆς παρακαταθήκης τῶν πνευματικῶν προγόνων τους. Ἡ ὑπακοή κατ’ ἀκρίβεια εἶναι πολύ μεγάλο προνόμιο, γιατί εἶναι ὁ πιό σύντομος δρόμος γιά νά βρεῖ ὁ ἄνθρωπος «πλοῦτον χάριτος» καί «περισσόν ζωῆς». Ὁ Γέροντας σφραγίζει τήν ἀλήθεια αὐτή μέ λόγους πού πιθανόν νά φαίνονται «σκληροί», ἀλλά ὄχι γιά ἐκείνους πού ἔχουν γευθεῖ τούς καρπούς τοῦ μυστήριου τῆς ὑπακοῆς:
«Ἐν τῷ ὠκεανῷ τῆς ἐκκλησιαστικῆς ζωῆς ἡ γνήσια καί ἀμίαντος παράδοσις τοῦ Πνεύματος ρέει ὡς λεπτόν ρεῦμα καί ὅστις θέλει νά ἐμποτισθῇ ἐκ τούτου τοῦ λεπτοῦ ρεύματος ὀφείλει νά ἀποκοπῇ ἐκ τῆς ‘ἰδίας αὐτοῦ κρίσεως’...Οἱ ἔχοντες ἴδιον θέλημα καί ἴδιον νοῦν, ὅσον καί ἄν εἶναι πολυμαθεῖς καί εὐφυεῖς, καί ἐάν εἰσέτι φονεύσουν ἑαυτούς διά τῶν πλέον αὐστηρῶν ἀσκήσεων ἤ ἐργασιῶν πολυμαθείας θεολογικῆς, δέν θά ἐπιτύχουν νά περισυλλέξουν εἰ μή ψυχία πίπτοντα ἐκ τοῦ Θρόνου τοῦ Ἐλέους».
...Ἡ ἄσκηση τῆς ὑπακοῆς δέν ἀποσκοπεῖ στό νά «συντρίψει» τή φυσική θέληση κάθε χριστιανοῦ. Ὁ ἀληθινός σκοπός της εἶναι νά βοηθήσει τόν ἄνθρωπο νά ἀποβάλει τό ‘ἴδιον θέλημα’, τό ἐγωιστικό καί φίλαυτο φρόνημα, ὥστε νά οἰκειοποιηθεῖ τό θέλημα τοῦ Θεοῦ. Κάθε θυσία στόν ἀγώνα τῆς τηρήσεως τοῦ Θείου θελήματος ἐξομοιώνει τόν ἄνθρωπο μέ τόν Χριστό...
Πολλοί περιγράφουν τήν ὑπακοή ὡς τήν πλέον θεάρεστη θυσία, γιατί ὁ ἄνθρωπος θυσιάζει τό θέλημά του, πού εἶναι ὅ,τι πολύτιμο ἔχει στή ζωή του. Κατ’ οὐσίαν ὅμως ἡ ὑπακοή εἶναι μεγάλο δῶρο, ἀφοῦ τό μόνο πού θυσιάζει ὁ ἄνθρωπος εἶναι τό ἐμπαθές καί ἐγωκεντρικό θέλημά του μαζί μέ τόν ἀσθενῆ καί πεπερασμένο νοῦ του. Μέ τήν πράξη αὐτή ἀνέρχεται στόν χῶρο τοῦ Θείου θελήματος καί ἔτσι γίνεται κοινωνός τῆς θείας ζωῆς. Ἡ πείρα τῆς ὑπακοῆς γίνεται τελικά πείρα «τῆς αὐθεντικῆς ἐν τῷ Θεῷ ἐλευθερίας». Ἐφόσον ὅμως ἡ ἀληθινή ἐλευθερία ὑπάρχει ἐκεῖ, «οὗ τό Πνεῦμα Κυρίου», ἕπεται  ὅτι καί ὁ σκοπός τῆς ὑπακοῆς, ὅπως καί τῆς χριστιανικῆς ζωῆς γενικότερα, εἶναι ἡ ἀπόκτηση τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Ἐπομένως, δέν πρόκειται γιά θυσία ἀλλά γιά μεγάλη εὐεργεσία τοῦ Θεοῦ πρός τόν ἄνθρωπο.
Ὅλο τό πλήρωμα τῆς Θεογνωσίας εἶναι ἀποθησαυρισμένο στή χρυσή ἀλυσίδα τῆς πνευματικῆς παραδόσεως, πού συνεχίζεται ἀδιάκοπα στούς κόλπους τῆς Ἐκκλησίας ἀπό τήν ἐποχή τοῦ Χριστοῦ ἔως σήμερα. Ὁ μόνος τρόπος γιά νά δεχθεῖ κάποιος τόν πλοῦτο τῶν χαρισμάτων τοῦ Ἁγίου Πνεύματος εἶναι νά γίνει καί ὁ ἴδιος ἕνας ζωντανός κρίκος αὐτῆς τῆς ἀλυσίδας τῆς Ἱερῆς Παραδόσεως. Γι’ αὐτόν τόν σκοπό ὅμως, πρέπει νά προσέλθει στό μυστήριο τῆς ὑπακοῆς μέ συναίσθηση τῆς πνευματικῆς του πτωχείας καί τῆς ἀνάγκης του γιά θεραπεία, ἀφοῦ ἡ δύναμη τοῦ Θεοῦ «ἐν ἀσθενείᾳ τελειοῦται». Ἀντιθέτως, ὅταν γίνεται «φρόνιμος παρ’ ἑαυτῷ», τότε ἀδυνατεῖ νά εἰσέλθει στό «μυστικό θησαυροφυλάκιο»τῆς χάριτος καί τῆς γνώσεως τῶν ὁδῶν τοῦ Κυρίου. Ἡ καθαρότητα τῆς παραδόσεως χάνεται ὅταν ὀ ἄνθρωπος παραμένει προσκολλημένος στήν «ἰδίαν κρίσιν»του, γιατί τότε, στήν ἀποκεκαλυμμένη θεία σοφία καί δικαιοσύνη, ἀντιτίθεται ἡ ἀνθρώπινη «σοφία»καί «δικαιοσύνη».
...Ἡ ὑπακοή εἶναι ὄντως ἕνα μεγάλο μυστήριο πού συνδέεται πολύ στενά μέ τό χάρισμα τῆς θεολογίας, δηλαδή τῆς θεολογίας μέ τήν  ἔννοια τῆς πνευματικῆς κατάστασης καί ὄχι τῆς διανοητικῆς πολυμάθειας, γιατί κατά τόν Γέροντα ἡ τελευταῖα μπορεῖ νά ἀπέχει ἀπό τήν πραγματική ζωή ὅσο ἀπέχει ἡ γῆ ἀπό τόν οὐρανό...Στά συγγράμματά του τεκμηριώνει θεολογικά τή συνάφεια ὑπακοῆς καί θεολογίας, στηριζόμενος στό γεγονός τῆς Ὑποστατικῆς σαρκώσεως τοῦ Λόγου καί στή δυνατότητα πραγματώσεως τῆς ὑποστατικῆς ἀρχῆς στόν ἄνθρωπο διά τῆς ὑπακοῆς.
Ἡ ἀληθινή θεολογία ἀποτελεῖ καρπό τῆς θέωσης...κατά τή θέωση ἡ ζωή τοῦ Θεοῦ «ὑποστασιάζεται» στόν ἄνθρωπο...Ἑφόσον ὅμως ἡ ζωή τοῦ Θεοῦ φανερώθηκε στόν κόσμο μέ τήν ἄφατη καί «μέχρι θανάτου» ὑπακοή τοῦ Χριστοῦ, ἄρα καί γιά τόν ἄνθρωπο ἡ ὑπακοή εἶναι ἡ μόνη ὁδός, γιά νά μπορέσει κατά χάριν νά ὑποστασιάσει μέσα του τή θεία ζωή καί νά φτάσει στή θέωση...Ἀφοῦ λοιπόν ἡ ἀλήθεια τοῦ Θεοῦ φανερώθηκε μέ «ὑποστατικό τρόπο», δηλαδή μέ τήν ἐνανθρώπηση τοῦ Θεοῦ, ἄρα καί ἡ πρόσληψη αὐτῆς τῆς ἀλήθειας συνδέεται μέ τήν ἀνάπτυξη τῆς ὑποστατικῆς ἀρχῆς στόν ἄνθρωπο...ἡ ὑπακοή εἶναι ἡ τελειότερη καί περιεκτικότερη ἔκφραση τῆς διπλῆς ἐντολῆς τῆς ἀγάπης πρός τόν Θεό καί τόν συνάνθρωπο.
...Ἀπό τά παραπάνω ἕπεται ὅτι ἡ συνάφεια θεολογίας καί ὑπακοῆς εἶναι ὀντολογικῆς φύσεως, ἐπειδή ἡ ὑπακοή εἶναι ἡ μόνη ὁδός γιά τήν τελείωση τῆς ὑποστατικῆς ἀρχῆς. Ὀ ἄνθρωπος πού ἀγνοεῖ τήν ὁδό τῆς ὑπακοῆς, ἀδυνατεῖ νά ἀφομοιώσει τό μυστήριο τοῦ Χριστοῦ, ἀλλά καί τό μυστήριο τοῦ ἀνθρώπου. Ἐπομένως ἀδυνατεῖ νά προσλάβει καί τό πλήρωμα τῆς Θεογνωσίας καί τῆς ἐμπειρικῆς θεολογίας.
...Ἡ ὑπακοή στήν τελειότερη μορφή της εἶναι ἡ ἐνεργητική κίνηση τοῦ πνεύματος τοῦ ἀνθρώπου πού ἄγεται ἀπό τή μείζονα ἐντολή τῆς ἀγάπης τοῦ Χριστοῦ. Ὁ ἔμπειρος ὑποτακτικός...σταδιακά μαθαίνει νά αἰσθάνεται καί νά ψηλαφεῖ τήν «ὑπόσταση» τοῦ ἄλλου προσώπου. Αὐτό ἀποτελεῖ σημεῖο ὅτι καί σέ αὐτόν τόν ἴδιο ἀναδεικνύεται ἡ ὑποστατική ἀρχή.
Ἡ πνευματική γνώση πού ἀποκτᾶται μέ τήν ταπεινή μαθητεία τῆς ὐπακοῆς, εἶναι εὐρύτερη ἀπό τή μελέτη καί τήν ἐξ ἀκοῆς διδασκαλία. Ὅσο μορφωμένος καί ἄν εἶναι ὁ ἄνθρωπος, χωρίς τήν καλλιέργεια τῆς εὐαγγελικῆς ὑπακοῆς δέν θά γνωρίσει ποτέ «τήν ὑπερβάλλουσαν τῆς γνώσεως ἀγάπην τοῦ Χριστοῦ», γιατί ἡ θύρα τοῦ ἐσωτερικοῦ του κόσμου θά παραμένει πάντοτε «ἑρμητικῶς κεκλεισμένη». Ἑάν τό χάρισμα τῆς θεολογίας προϋποθέτει τόσο τήν «ἐν Πνεύματι Ἁγίῳ» πρόσληψη καί ἀφομοίωση τῆς Ἀποκάλυψης τοῦ Λόγου, ὅσο καί τή μετάδοση αὐτῆς τῆς γνώσεως, τότε τό μυστήριο τῆς ὑπακοῆς ἅπτεται καί τῶν δύο αὐτῶν πλευρῶν τῆς θεολογίας, γιατί διευρύνει ἀπροσμέτρητα τίς γνωστικές δυνατότητες τοῦ ἀνθρώπου.
...Ἀπό ὅλες τίς «γνωστικές» ὁδούς καμία δέν παρέχει τέτοιο βάθος ἀνθρωπολογικῆς γνώσεως, ὅσο ἡ ὁδός τῆς ὑπακοῆς, γιατί μόνο αὐτή μπορεῖ νά φανερώσει τόν ἀληθινό ἄνθρωπο, ὅπως τόν συνέλαβε ὁ δημιουργικός Νοῦς τοῦ Θεοῦ «πρό καταβολῆς κόσμου».Ὅσο ὀ ἄνθρωπος παραμένει «ἀδόκιμος» τοῦ μυστηρίου τῆς ὑπακοῆς, τόσο ἀπομονώνεται στά δεσμά τῆς ἐγωϊστικῆς ἀτομικότητάς του, ἀδυνατώντας νά δεχθεῖ τήν Ἀποκάλυψη Ἐκείνου πού ἔγινε «ὑπήκοος μέχρι θανάτου».Ἡ ἀρχή τῆς ὑποστάσεως τελειώνεται μέ τήν ὑπάκοή σέ ἕνα ἄλλο ἀληθινό πρόσωπο• αὐτό τοῦ πνευματικοῦ καί κατ’ ἐπέκτασιν πρός τό πρόσωπο κάθε ἀδελφοῦ.  Ἐκεῖνος πού ὑποτάσσεται μαθαίνει νά δέχεται μέσα του τή ζωή τοῦ ἄλλου, ἕως ὅτου γίνει ἱκανός νά δεχθεῖ κατά χάριν καί τό πλήρωμα τῆς ζωῆς του «κατ’  ἔξοχήν Ἄλλου» πού εἶναι ὁ Χριστός.
Ὁ ἀληθινός ὑποτακτικός γνωρίζει ὑπαρξιακά τό μυστήριο τοῦ «πλατυσμοῦ τῆς καρδιᾶς». Δεχόμενος μέσα του τίς σκέψεις καί τό θέλημα τῶν ἄλλων προσώπων, μαθαίνει ταυτόχρονα νά θεωρεῖ καί τά προσωπικά του βιώματα ὡς ἀποκάλυψη τοῦ τί συμβαίνει σέ κάθε ἄνθρωπο στόν κόσμο. Ἔτσι, ἡ ὑπακοή ὁδηγεῖ τόν ἄνθρωπο σέ ἕναν «ὑποστατικό τρόπο ὑπάρξεως».
«Ἐν τῇ ψυχῇ τοῦ ὑποτακτικοῦ ἀναπτύσσεται ἡ χριστιανική συμπάθεια πρός ὅλην τήν ἀνθρωπότητα καί ἡ προσευχή αὐτοῦ γίνεται φορεύς ὁλοκλήρου τοῦ κόσμου, τουτέστιν ‘ὑποστατική’, καθ’ ὁμοίωσιν τῆς προσευχῆς τοῦ Χριστοῦ ἐν Γεθσημανῇ. Δι’ αὐτῆς τῆς προσευχῆς ὁ ὑποτακτικός αἰσθάνεται τήν ἑνότητα αὐτοῦ μεθ’ ὄλης τῆς ἀνθρωπότητος, καί ἡ ἀγάπη πρός τόν πλησίον, ἤτοι πρός πάντα ἄνθρωπον, ἀποβαίνει φυσικόν τι».
Στήν τελειότητά της, ἡ ὑπακοή ἐκφράζει τήν κατάσταση κατά τήν ὁποία ὁ ἄνθρωπος καθιστᾶ «ὅλον τόν Ἀδάμ» περιεχόμενο τῆς ὑποστάσεώς του. Ἡ μεσιτεία ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ γιά ὅλον τόν κόσμο καί ἡ συμμετοχή στή Γεθσημάνεια προσευχή τοῦ Χριστοῦ, ἀποτελοῦν ἀδιαμφισβήτητες ἐνδείξεις πραγματώσεως τῆς ὑποστατικῆς ἀρχῆς. Κατ’ αὐτόν τόν τρόπο, τό μυστήριο τῆς ὑπακοῆς ἀπεργάζεται τόν ἄνθρωπο φορέα ὅλης τῆς ἀνθρωπότητος...Εἶναι πολύ χαρακτηριστική ἡ μαρτυρία τοῦ ὁσίου Σιλουανοῦ, ἀναφορικά μέ τή σχέση ὑπακοῆς καί προσευχῆς γιά ὅλον τόν κόσμο.
Ὁ «ὑποστατικός τρόπος ὑπάρξεως» ἀποτελεῖ πολύτιμο χάρισμα γιά τή διδασκαλία καί τή μετάδοση τῆς θεολογίας...Ἡ  ὑποστατική προσευχή καί ἡ ἀγάπη πρός τόν πλησίον ἔχουν τό ἰδιαίτερο ἰδίωμα νά πληροφοροῦν καί νά πείθουν τίς καρδιές «τῶν ἀκουόντων». Ὅταν στήν καρδιά τοῦ διδασκάλου-θεολόγου ἐνεργεῖται αὐτή ἡ ὑποστατική προσευχή γιά ὅλον τόν Ἀδάμ, τότε οἱ λόγοι του εἶναι φορτωμένοι μέ χάρη καί ἐπιφέρουν ἀγαθή ἀλλοίωση στίς ψυχές τῶν ἀνθρώπων. Ἡ ὑψηλή παιδεία τῆς ὑπακοῆς ἀναπτύσσει στόν ἄνθρωπο τήν ἱκανότητα νά «ψηλαφίζει» τόν ἐσωτερικό κόσμο τῶν ἀδελφῶν του καί νά τούς μεταδίδει τήν ἀλήθεια τοῦ Θεοῦ μέ λόγους καί τρόπους πού ἀνταποκρίνονται στήν κατάστασή τους. Τό σημαντικότερο ὅμως εἶναι ἡ Χριστομίμητη προσευχή, πού ἐνεργεῖται ἐκ τῶν προτέρων καί πού μεταδίδει ἀκαταμάχητη αἴσθηση Θεοῦ. Τότε καί τό κήρυγμα γίνεται ὄχι μέ «πειστικά» ἀνθρώπινα λόγια , ἀλλά «ἐν ἀποδείξει Πνεύματος καί δυνάμεως». Ἡ παιδεία τῆς ὑπακοῆς «ἀνοίγει τά ὦτα»τοῦ ἀνθρώπου γιά νά μπορεῖ νά προσλάβει τήν Ἀποκάλυψη τοῦ Θεοῦ καί τοῦ χαρίζει «γλῶσσαν παιδείας» γιά νά μπορεῖ νά μεταδώσει τή γνώση τοῦ μυστηρίου τοῦ Θεοῦ στούς ἀδελφούς του.
...Ἡ κάθαρση τοῦ νοῦ ἀπό τούς ἐμπαθεῖς λογισμούς καί ἡ ἕνωσή του μέ τήν καρδιά, πού ἐπιτελεῖται μέ τό πνευματικό πένθος καί τήν ὑπακοή, θέτει τά πιό βαθειά καί ἀσάλευτα θεμέλια  γιά τήν αὐθεντική θεολογία.
...Στόν βαθμό πού ἡ ὑπακοή βιώνεται ὡς «μυστήριον ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ», οἱ σχέσεις Γέροντος καί ὑποτακτικοῦ φέρουν  ἱερό χαρακτήρα. Γιά τόν φιλότιμο ὑποτακτικό ἡ αἰωνιότητα γίνεται ἁπτή πραγματικότητα ἤδη ἀπό αὐτή τή ζωή, ἀφοῦ φέρει μέσα του ζωντανή αἴσθηση τῆς παρουσίας τοῦ Ἁγίου Πνεύματος τό Ὁποῖο τοῦ μεταδίδει πληροφορία ὅτι ἤδη «μεταβέβηκεν ἐκ τοῦ θανάτου εἰς τήν ζωήν».
...ἡ «σταύρωση» τοῦ νοῦ διά τῆς ὑπακοῆς ἔχει καίρια σημασία, γιά νά μπορέσει ὁ ἄνθρωπος νά προσλάβει τή θεολογία ὡς κατάσταση τοῦ πνεύματός του...Κατανοώντας τήν ἀληθινή θεολογία ὡς καρπό θεοπτίας, ὁ Γέροντας τονίζει ὅτι ἡ ὁδός πρός αὐτή τήν κατάσταση δέν εἶναι ἠ διανόηση ἀλλά ἡ παράσταση ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ «ἐν καθαρῷ νοΐ». Αὐτή δίδεται , ὅταν ὁ ἄνθρωπος βρίσκεται σέ ἔσχατη ἔνταση μετανοίας...Τότε, ὀ ἄνθρωπος «ζεῖ» τόν Θεό ὄχι ὡς «ἀντικείμενο»γνώσεως, ἀλλά «ὡς τήν ἑαυτοῦ ζωήν»• ἡ ἐνέργεια τῆς ἀΐδιας θείας ζωῆς διαπερνᾶ τήν καρδιά, τόν νοῦ καί τό σῶμα, καί ὁ «ὅλος ἄνθρωπος»γνωρίζει ὑπαρξιακά τόν Θεό στήν ἐνεργητική Του μορφή.
Παρ’ ὄλα αὐτά ὅμως, ἀκόμη καί σέ αὐτό τό στάδιο ἡ ταπεινή ἀναφορά τῆς ὑπακοῆς ἀποβαίνει ἀσφαλιστικός γνώμονας, πού παρέχει πνευματική σταθερότητα...Τό ὁποιοδήποτε προφητικό χάρισμα πρέπει νά τίθεται στήν κρίση ἄλλων προσώπων κατάλληλων πρός αὐτόν τόν σκοπό. Ἡ συμμαρτυρία τῶν Πατέρων καί τῶν πνευματικῶν τῆς Ἐκκλησίας ἐπιβεβαιώνει ὅτι τό χάρισμα δέν εἶναι ἕνα αὐτονομημένο γεγονός τῆς ἀτομικότητάς του, ἀλλά ὅτι «περικλείεται εἰς τό καθολικόν εἶναι, τό κατ’ εἰκόνα τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ. Ἡ ἐμπιστοσύνη στά προσωπικά βιώματα ἀνέχει μεγάλο κίνδυνο, ἰδιαίτερα ὄταν ὁ ἄνθρωπος ἐξουσιάζεται ἀκόμη ἀπό τά πάθη.
...Ἡ σταύρωση τοῦ νοῦ διά τῆς ὐπακοῆς δίνει στόν ἄνθρωπο τή δυνατότητα νά διδαχθεῖ διά τῆς χάριτος στήν καρδιά του τά μυστήρια τοῦ Θεοῦ. Μέ τήν ἐκκοπή τοῦ θελήματος καί τήν παράδοση τοῦ νοῦ στό μυστήριο τῆς ὑπακοῆς τά φυσικά χαρίσματα τοῦ ἀνθρώπου «περικλείονται»στά ὑπερφυσικά χαρίσματα τοῦ Θεοῦ. Κατά τό μέτρο τῆς ἐκκοπῆς τῆς «ἰδίας κρίσεως» ἐνεργεῖται καί ὁ ἐμπλουτισμός μέ τή θεία Χάρη. Τότε ἐκεῖνο πού ἔμοιαζε μέ ἀχρήστευση τῶν χαρισμάτων τοῦ ἀνθρώπου τελικά «ποιεῖ καρπόν ἑκατονταπλασίονα». Ἐγκαταλείποντας πάντα «τά ὑπάρχοντά ἑαυτοῦ», ὁ ἄνθρωπος δέχεται ἀπό τόν Θεό τήν δωρεά τῆς αἰώνιας πνευματικῆς ἀγάπης πρός τούς πάντες καί τά πάντα• γίνεται κάτοχος ἀσύγκριτα μεγάλων θησαυρῶν, ἀληθινῶν καί ἄφθαρτων, «ὡς μηδέν ἔχων καί τά πάντα κατέχων». Δίνοντας ὅλον τόν χῶρο τῆς καρδιᾶς στόν Χριστό διά τῆς ὑπακοῆς, ξεπερνᾶ τά φτωχά μέτρα τῆς φθαρτῆς φύσεώς του• ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ «ἐνοικεῖ πλουσίως»μέσα του καί γίνεται πλέον «διδακτός Θεοῦ». Ἐγκαταλείποντας τούς «θησαυρούς τῆς Αἰγύπτου», δηλαδή τό πνεῦμα καί τή σοφία αὐτοῦ τοῦ κόσμου, καί βαστάζοντας τόν ὀνειδισμό τοῦ Χριστοῦ μέ τή μωρία τῆς ὑπακοῆς, ἀξιώνεται νά λάβει «μείζονα πλοῦτον». Ἡ θεία χάρη τοῦ μεταδίδει τή σοφία τοῦ μέλλοντος αἰώνος, πού δέν εἶναι ἄλλη ἀπό τή σοφία τῆς ἀπερίγραπτης ταπείνωσης καί ἀγάπης τοῦ Χριστοῦ.
...Χωρίς τό κενωτικό φρόνημα, πού καλλιεργεῖται στήν ὑπακοή, ὁ ἄνθρωπος ἀδυνατεῖ νά ἐμβαθύνει στό μυστήριο τοῦ λόγου τοῦ Θεοῦ. Ἐάν ἡ πράξη τῆς ὑπακοῆς θεωρηθεῖ ὡς ἐκούσια συσταύρωση μέ τόν σαρκωθέντα Θεό-Λόγο, τότε γίνεται αἰτία γιά νά λάβει ὁ ἄνθρωπος χάρη πού τόν ἐξομοιώνει μέ τόν Θεάνθρωπο Χριστό. Στήν κατάσταση αὐτή, τό χάρισμα τῆς ὑπακοῆς περικλείει μέσα του «ζωηφόρο θεολογία», τήν ὁποία ὁ Γέροντας κατανοεῖ ὡς καρπό «τῆς ἀληθοῦς διαμονῆς ἐν τῷ Φωτί τῆς ἀγάπης». »

ΥΓ: Τό κείμενο ἔχει προστεθεῖ στήν ἑνότητα: Η ΠΡΟΣΕΥΧΗ ΩΣ ΟΔΟΣ ΠΡΟΣ ΤΗ ΓΝΩΣΗ