ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ
ΑΠΟΦΑΤΙΣΜΟΣ
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
ΓΛΩΣΣΕΣ ΑΛΟΓΕΣ
ΧΩΡΕΣ
ΖΥΓΩΜΑ
ΝΙΚΟΣ ΚΑΡΟΥΖΟΣ
(ΠΕΖΑ ΚΕΙΜΕΝΑ)
ΓΡΑΦΗ :ΕΜΠΝΕΥΣΗ
ΚΑΙ ΤΕΧΝΙΚΗ
ΣΤΟΧΑΣΜΟΣ ΜΕ
ΑΦΟΡΜΗ ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ «Ο ΑΙΓΥΠΤΙΟΣ ΒΑΣΙΛΙΑΣ ΘΑΜΟΥΣ ΑΜΦΙΣΒΗΤΕΙ ΤΑ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΗΣ
ΓΡΑΦΗΣ
(ΠΛΑΤΩΝΟΣ
ΦΑΙΔΡΟΣ. ΜΤΦΡ. Ι.Ν. ΘΕΟΔΩΡΑΚΟΠΟΥΛΟΣ.[1948] 2000)»
ΠΡΩΤΑ ΠΡΩΤΑ Η ΠΟΙΗΣΗ ( ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΟ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ)
ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΕΛΥΤΗΣ
«ΚΑΤΑ ΒΑΘΟΣ ΕΙΜΑΙ ΖΗΤΗΜΑ ΦΩΤΟΣ»
ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΕΦΕΡΗΣ
-------------------------------------------------
ΓΛΩΣΣΕΣ ΑΛΟΓΕΣ ΧΩΡΕΣ
Τά ὅρια τοῦ λόγου ὑπερβαίνουν τά ὅρια τῆς γλώσσας.
Διότι ὁ λόγος δέν εἶναι ἔκφραση ἀλλά τρόπος τοῦ εἶναι.
Γιά αὐτό καί ἀναφερόμενοι στή Δημιουργία μιλᾶμε γιά τούς «λόγους τῶν ὄντων»,
δηλαδή τούς τρόπους πού ὑποστασιάζονται τά ἀγαθά θελήματα τοῦ Θεοῦ.
Ἀναζητώντας τά ὅρια τοῦ ἀλφαβήτου καί τῆς γλώσσας πού οἰκοδομεῖται ἀπό αὐτό,
μετεωριζόμαστε ἀνάμεσα στό σημαίνον τοῦ λόγου καί στήν ὀντότητα τοῦ σημαινομένου.
Δέν ἐξαντλεῖται στή λέξη «φῶς» ἡ πραγματικότητα τοῦ φωτός,
παρά μονάχα διαμέσου τῆς λέξης σημαίνεται, ἀνάλογα μέ τό εὔρος τῆς ἀντιληπτικῆς ἱκανότητας
καί τόν ὑπαρξιακό φωτισμό τῆς ὕπαρξης. Ἄν στήν ἀντίληψή μας χωροῦν ἐκτός ἀπό ὑλικές
καί πνευματικές ποιότητες, ἡ γλώσσα θά διασταλλεῖ ἀνάλογα γιά νά τίς χωρέσει.
Ἔτσι ἡ λέξη φῶς μπορεῖ νά σημαίνει τό κτιστό ἡλιακό φῶς ἀλλά καί τό ἄκτιστο φῶς τοῦ Θεοῦ.
Τό ὅτι ὁ ἄνθρωπος δημιουργεῖ μιά γλώσσα, ἕνα ἀλφάβητο γιά νά ὀνομάσει τόν κόσμο,
αὐτό δέν σημαίνει πώς ὁ κόσμος αὐτός δέν διαθέτει τό δικό του κεκρυμμένο ἀλφάβητο,
ἤ πιό εὔστοχα, πώς δέν ἀποτελεῖ ὁ ἴδιος τό ἱερό ἀλφάβητο τῆς Δημιουργίας.
Μέσα ἀπό τόν συλλαβισμό τῆς κτίσης, συλλαβίζοντας τούς λόγους τῶν ὄντων, γνωρίζουμε τόν Κτίστη.
«Ἄ μά γιατί λοιπόν ὡς τώρα εἴχαμε δώσει μιά γλώσσα μονάχα στόν κόσμο,
γιατί τοῦ ‘χαμε δώσει ἕνα μονάχα τρόπο νά ἐκφραστεῖ;
Γιατί τοῦ ’χαμε καταλογίσει μιάν ὄψη μονάχα, κι ἐκείνη κομματιασμένη, ἀνάπηρη,
μετρημένη πάνω στή λογική μας,
καί τήν εἴχαμε ὀνομάσει ὡραῖα ὡραῖα «πραγματικότητα»;
καί ...δέν ἐπιτρέπαμε τίποτα πού νά τήν ὑπερβαίνει.» (ΕΛΥΤΗΣ)
Νά πώς οἰκοδομήθηκε ἡ Βαβέλ τοῦ πολιτισμοῦ μας .
Ἡ γλώσσα πού μᾶς δόθηκε ἀπέκλεισε ἐξ ἀρχῆς τόν συλλαβισμό τῆς πραγματικότητας.
Ἐξόρισε τούς ὀντολογικούς φθόγγους τοῦ λόγου
καί μαζί ὅλο τό βάθος τῆς σιωπῆς μές τήν ὁποῖα ἀναπνέει ἡ ὕπαρξη.
Ὅμως ὁ ἀληθινός λόγος εἶναι πρωταρχική μαθητεία σιωπῆς καί ὄχι ἀλφαβήτου.
Πρέπει πρῶτα νά ἀκούσει ἡ καρδιά -ὁ ἐν τῆ καρδία νοῦς-καί μετά νά ὁμολογήσουν τά χείλη.
Ἀνυποψίαστοι παγιδευτήκαμε καί συνηθίσαμε, αἰώνες τώρα, στά ὅρια τοῦ συμβατικοῦ ἀλφαβήτου
ὥσπου τελικά κουφαθήκαμε καί φτάσαμε στό σημεῖο
οὔτε κάν νά ὑποπτευόμεθα ὅτι καί μές στό τίποτα λειτουργεῖ μιά γλώσσα.
«Καί μέσα στό τίποτα ὑπάρχει μιά γλώσσα
Περισσεύει τό φῶς καί μέσα στό τίποτα
Καί ρέει πρός τά ἔξω
..προσπαθὠ νά ἀποκτήσω μιά ἐπαφή μέ τό φῶς.»( ΒΡΕΤΤΑΚΟΣ)
Φαίνεται πώς κάτι διαισθάνονται οἱ ποιητές καί προσπαθοῦν νά νήψουν τόν στραβισμό τῆς ἀντίληψης .
Οἱ ποιητές «οἱ ἀπόβλητοι ἀπό τίς ἀγορές τοῦ αἰώνος»(ΕΛΥΤΗΣ).
Ποιά «καταναλωτικά ἀγαθά»; Τό ἀγαθό δέν εἶναι πρός κατανάλωση ἀλλά πρός κοινωνία.
Δέν εἴμαστε ἐδῶ γιά νά καταναλώσουμε καί νά ἁλώσουμε τή Δημιουργία.
«Τοῦ οἴκου σου πρέπει ἁγίασμα Κύριε εἰς μακρότητα ἡμερῶν».
Εἶναι πτωτική ἡ βαθμίδα τοῦ «πράσινου καταναλωτή». Ἡ τοξική συνειδητότητα ἀναπόφευκτα μολύνει.
Ἡ καθαρή συνείδηση εἶναι ἐκείνη πού ὄχι ἁπλῶς δέν μολύνει,
ἀλλά φυσική κίνηση ἔχει πῶς θά ἁγιάσει τόν κόσμο.
Πῶς θά τοῦ ἀφαιρέσει τή φθορά καί τόν θάνατο μέ τή μετοχή του στό ἀναστάσιμο θεῖο σῶμα.
Κάνοντας τήν ὕπαρξη λόγο, δηλαδή ἀναβαθμό Παραδείσου.
Ὁ σύγχρονος ἀστός ὁ ἐγκλωβισμένος καί παγιδευμένος
στά τεχνολογικά καί ἠλεκτρονικά περιβάλλοντα
δέν ἀποβλέπει πιά πρός μιά ἄνω κίνηση, ἀλλά πρός μία ἀλλότρια οἴηση.
Ἀποστερεῖται ἀπό τήν ἀληθινή ἄνω θρώσκουσα φύση του.
Ἀποστειρώθηκε ἀπό τούς φθόγγους τῆς κτίσεως και παραδόθηκε στόν
«ἴλιγγο τοῦ ἐρεβώδους τεχνολογικοῦ διονυσιασμοῦ τῆς ἱστορίας» (ΚΑΡΟΥΖΟΣ).
«Ποιός... πῶς καί γιατί καταφέρνει, τό μέρος τῆς ζωῆς, τό φαῖνον, τό μή θολούμενον,
νά τό καθιστᾶ σχεδόν ἀόρατο γιά τούς ἄλλους;
Γιατί καί πῶς τούς πείθει νά μήν κάνουν μιά ἁπλή κίνηση
ἔστω, μιά στροφή τῆς κεφαλῆς, πού θά μποροῦσε νά σημαίνει
καί στροφή τοῦ κόσμου ὁλόκληρου; (ΕΛΥΤΗΣ)
Ἔτσι ὅμως:
«Ὑποκοιμόμαστε
Ὑποξυπνᾶμε
Ὑποσκεφτόμαστε
Ὑπογράφουμε
Ὑποζοῦμε στό ὑπνοδωμάτιό μας» (ΜΟΝΤΗΣ)
Ὑποκοινωνοῦμε ἀδειασμένοι ἀπό κάθε λόγο
Ὑποκατοικοῦμε γλῶσσες ἄλογες χῶρες.
Ραγισμένοι καθρέφτες πού ἀδυνατοῦν νά συλλάβουν καί νά ἀντανακλάσουν
τήν ἀναστημένη ὁλότητα τοῦ καθολικοῦ.
«Χῶρες τοῦ ἥλιου καί δέν μπορεῖτε ν’ἀντικρύσετε τόν ἥλιο
Χῶρες τοῦ ἀνθρώπου καί δέν μπορεῖτε ν’ἀντικρύσετε τόν ἄνθρωπο». (ΣΕΦΕΡΗΣ)
-------------------------------------------------
ΖΥΓΩΜΑ
ΝΙΚΟΣ ΚΑΡΟΥΖΟΣ (ΠΕΖΑ ΚΕΙΜΕΝΑ)
Κάθε καιρός έχει τα δικά του λεξιλόγια, πλοκαμισμένα στα προβλήματα που θέτει η ζωή συνολικά.
Βγαλμένα μέσα από τόσες αφετηρίες και διαδικασίες αποδεικτικές τα διάφορα λεξιλόγια δημιουργούν εκείνα τα φράγματα, που θα συγκρατήσουν την αλήθεια,
που μας επιτρέπουν τη χρήση της.
Η αλήθεια, όμως, είναι συγκλονιστικά «άχρηστη», δε στεγάζεται με τίποτα, κρατώντας μας, καθώς χύνεται στο θάνατο, σε μιαν αξόδευτη έκπληξη, που δεν μπορεί να χωρέσει στην τρώγλη του λεκτικού. Σ αυτή μέσα ζούμε δύστυχοι και απροσπέλαστοι, υποτιμώντας την τελειότητα της αναπνοής, εξασφαλίζοντας το όνομα της ελευθερίας στις χειρότερες αιχμαλωσίες τις πνευματικές. Οποιοδήποτε λεκτικό υποχρεώνει, χρεώνει και αποσχίζει. Ανάμεσ’ από δεκαπέντε χιλιάδες καλέσματα το νιώθουν αυτό στα βάθη τους οι αντιφατικοί, με το δικαίωμα του ωκεανού. Σήμερα, που τα λεξιλόγια του πνεύματος έγιναν από κάθε άλλη φορά πιο περίπλοκα και λεπτολογημένα, σήμερα που οι μακαρίτισσες αποστάσεις προοιωνίζουν το συχωρεμένο αεροπλάνο, μπορούμε να επισημάνουμε την παράλληλη τάση για ξεπέρασμα των περιπετειών του λεκτικού. Και, βέβαια, η ποίηση, με ατράνταχτη απελπισία, διδάσκει την εκτυφλωτική ελευθερία των συμβόλων και όλων των εκφραστικών αξιοπρεπειών, των απελευθερωτικών συνδυασμών, την ελαστικότητα του γ λ ω σ σ ι κ ο ύ δ υ ν α μ ι σ μ ο ύ. Σήμερα η κατανάλωση θριαμβεύει σαν κατεύθυνση της ανθρώπινης λαχτάρας, δημιουργώντας του κόσμου τις εξυπνάδες προς εξυπηρέτησή της. Ευεργετικό θά’ τανε το υποστασιακό όργωμα που προκαλεί, η κατανάλωση, αυτή η γενική ορμή της να περιλάβει και το λεκτικό σε όλες του τις ποσότητες για ένα δημιουργικό ξεπούλημα, ώστε να κερδίσει απερίσπαστα την αυτοδυναμία του ο άνθρωπος, που γίνεται πριν από κάθε του ιδιότητα, πριν απ’ την ύπαρξή του την ίδια στο βαθμό που αυτή σχετίζεται με οποιοδήποτε φιλοσοφικό ή άλλο λεκτικό. Και βέβαια η ποίηση διδάσκει μια α ι ώ ν ι α κ α τ α ν ά λ ω σ η των λέξεων, αποβλέποντας ανάμεσ’ αναρίθμητες, ελεύθερες ισοδυναμίες τους στην ε ν ό τ η τ α τ η ς ε κ π λ ή ξ ε ω ς.
Έχουμε πιστώσει ακατάπαυστα θεωρίες και αντιλήψεις, συστήματα και τρόπους του λογικού, θέσεις και αντιθέσεις, πειθαρχίες του στοχασμού με αθέλητες παγιδεύσεις σε δόγματα και «ανθρωπισμούς», αποξενωτικούς μελλοντισμούς και εναγκαλισμούς ιδεολογιών. Εκείνο που πρέπει, ωστόσο, να διαπιστώσουμε είναι πως ο άνθρωπος υπάρχει α ν ι δ ε λ ό γ η τ ο ς στην εκθαμβωτική του σημασία, στο πραγματικό μέγεθος της αυταξίας του, που εκτείνεται σ’ ολάκερο τον ουρανό για να φανερώσει το μεγαλόπρεπο διανόημα του σώματος και του θανάτου, χαρίζοντας στην πολύβλαστη γη τις αθανασίες του έαρος, την αινιγματική και άχρονη ώρα που η θεοπρεπής χειρονομία της ψυχής βυθίζεται ολοφάνερη στις φλόγες όπου καίγεται η ματαιότητα και ανασύρει την καρδιά του σύμπαντος.
Έτσι, για όλα τα λεξιλόγια του πνεύματος μπορούμε να επαναλάβουμε τη φράση του κ. Martin στη Φαλακρή τραγουδίστρια του Ionesco, τη συνδυάζουσα με όλη την ανωτερότητα της ανθρώπινης παρουσίας τη γενναιόφρονη εναλλαγή και μαγγανεία του γλωσσικού σκοπού:
Le pain est un arbre tandis que le pain est aussi un arbre.
“Tό ψωμί είναι ένα δέντρο, ενώ το ψωμί είναι ένα άλλο δέντρο».
-------------------------------------------------
Γραφή :Ἔμπνευση καί τεχνική
Οἱ τεχνικές τῆς γραφῆς εἶναι βοηθητικά ἐργαλεῖα τῆς ἔκφρασης.
Σέ καμμία περίπτωση δέν μποροῦν νά μεταγγίσουν ἀναπνοή στό λόγο.
Ἡ ἀναπνοή τοῦ λόγου προέρχεται ἀπό τήν ἐπίσκεψη τοῦ μυστηρίου στήν καρδιά σου.
Αὐτό πού ἔχουμε συνηθίσει νά ἀποκαλοῦμε ἔμπνευση.
Ἔμπνευση θά πεῖ ἐν πνεύματι Θεοῦ προσέγγιση τῆς ἀλήθειας
ἀνάλογα μέ τόν ἡσυχασμό τῆς ψυχῆς καί τήν ἀσκητική συνειδητότητά της.
Πηγή τῆς ἔμπνευσης δέν εἶναι ὁ νοῦς μας.
Δέν εἶναι τό ἀντιλαμβάνομαι ἀλλά τό καταλαμβάνομαι.
Ἡ ἔμπνευση λειτουργεῖ τήν κατάληψη τοῦ σημαινομένου τῆς Δημιουργίας.
Ἡ ἀνάγκη τῆς γραφῆς προέρχεται ὄχι ἀπό ἀνάγκη καταγραφῆς,
ἀλλά ἀπό ἀνάγκη μαρτυρίας μιᾶς δωρεᾶς ἀνοίγματος τῆς συνειδητότητας,
μιᾶς ἀποκάλυψης πού οἱ λόγοι τῶν ὄντων σηματοδοτοῦν.
Οἱ τεχνικές βοηθοῦν νά γίνει πιό εὔστοχο, πιό εὔληπτο, πιό εὐτυχές καί εὔηχο
τό βάθος τῆς σιωπῆς πού τά νοήματα κρύβουν.
Ὁ ἐν ἀληθεία λόγος δέν προέρχεται ἀπό τίς λέξεις ἀλλά ἀπό τίς ἔλξεις τοῦ Παραδείσου.
Ἡ ἐν ἀληθεία τέχνη τοῦ λόγου συμβαίνει
ὅταν οἱ λέξεις καταλαμβάνονται ὄχι ἀπό τό νόημα πού μεταφέρουν,
ἀλλά ἀπό τή σιωπή πού λειτουργεῖ τό νόημα.
Τότε ὁ λόγος ἀναπνέει διαχρονικά, συγκαταβαίνει διαπροσωπικά,
μεταφέρει μιάν ἀποφατικότητα πού σέ ἐμπιστεύεται,
πού δέν σέ ἐξαντλεῖ ἀλλά σέ ἀνάγει ἀναστάσιμα καθώς σέ κάνει μέτοχο δωρεῶν,
μοιράζεται μαζί σου ἄρτο ζωῆς.
Ὁ λόγος δέν εἶναι πρός αἰσθησιασμό ἤ γνώση, ἀλλά πρός θρέψη τῆς ὕπαρξης.
Καί στήν πραγματικότητα δέν εἶναι τεχνική ἤ τέχνη
ἀλλά ἀγάπη πού μετουσιώθηκε καί ἔλαβε σχῆμα γιά νά σέ συναντήσει,
προκειμένου νά ἀντιληφθεῖς τό ὕψος καί τό βάθος τῆς κατά θεόν κλήσης σου.
Διότι καί ἡ θρέψη τῆς ὕπαρξης ἔχει καί αὐτή ἕναν σκοπό:
τήν πληρέστερη ὡραιότητα τοῦ κόσμου, τήν ἀφθαρσία του.
Ἡ ἔμπνευση δέν εἶναι ἕνα χάρισμα γιά κάποιους μόνο ἄνθρώπους.
Ἡ ἔμπνευση εἶναι ἐπίσκεψη τοῦ μυστηρίου.
Καί γιά αὐτό ἀφορᾶ κάθε ἄνθρωπο πού ἐπιθυμεῖ νά ὑπάρχει «’εν ἀληθεία».
Μέ τήν ἔμπνευση καί τά πιό ἀσήμαντα πράγματα ἀποκτοῦν ἱερατική σημασία.
Τό πρόβλημα εἶναι ὅτι ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος ἔχει πειστεῖ
ὅτι δέν διαθέτει ἀντιληπτικό ὄργανο γιά τό μυστήριο.
Ἔτσι ὅμως κυριολεκτικά τοῦ κόβεται ἡ ἀνάσα.
Ἡ ψυχή δέν ἀναπνέει, ἡ ψυχή δέν ἔχει χαρά.
Δέν ἔχει χαρά γιατί δέν ἀντιλαμβάνεται τόν ἴδιο τό Θεό
πού μέσα ἀπό τό καθετί κατέρχεται νά τή συναντήσει .
Τό Θεό πού μέσα ἀπό τό καθετί στέκεται ἔξω ἀπό τή θύρα τῆς καρδιᾶς καί κρούει.
Δέν ἔχει ἀνάσα γιατί χάνει τό ὀξυγόνο ἀπό τήν ἐρωτική φύση τῶν πραγμάτων
πού τόν καλοῦν σέ βαθύτερη ἑνότητα καί ὁμολογία.
Ἔμπνευση εἶναι ἡ προσευχητική προσοχή καί ἐγρήγορση τῆς ὕπαρξης.
-------------------------------------------------
ΣΤΟΧΑΣΜΟΣ ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ «Ο ΑΙΓΥΠΤΙΟΣ ΒΑΣΙΛΙΑΣ ΘΑΜΟΥΣ ΑΜΦΙΣΒΗΤΕΙ ΤΑ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΓΡΑΦΗΣ
(ΠΛΑΤΩΝΟΣ ΦΑΙΔΡΟΣ. ΜΤΦΡ. Ι.Ν. ΘΕΟΔΩΡΑΚΟΠΟΥΛΟΣ.[1948] 2000)»
"ΣΩ. Έχω να ειπώ ό,τι άκουσα από τους παλιούς, κι αν είναι αλήθεια, αυτοί το ξέρουν.
Αν όμως ευρίσκαμε μόνοι μας την αλήθεια, άραγε θα μας έμελε καθόλου πια για τις ανθρώπινες δοξασίες;
ΦΑΙ. Γελοίο πράγμα ρώτησες. Μα πες αυτά που λες πως έχεις ακουστά.
ΣΩ. Άκουσα λοιπόν, πως γύρω εκεί στη Ναύκρατιν, στην Αίγυπτο, υπάρχει ένας από τους παλιούς θεούς του τόπου• αυτού είναι και το ιερό πουλί που το λένε Ίβι. Και του ίδιου του θεού το όνομα είναι Θεύθ. Κι αυτός πρώτος βρήκε και τον αριθμό και την αρίθμηση και τη γεωμετρία και την αστρονομία, ακόμα και το παιχνίδι με τους πεσσούς και το παιχνίδι με τους κύβους και ακόμα και τα γράμματα.
Και τον καιρό εκείνο ήτανε βασιλιάς σ' όλη την Αίγυπτο ο Θαμούς κι έμενε στη μεγάλη πόλη του επάνω τόπου, που οι Έλληνες την ονομάζουν Αιγυπτιακές Θήβες, και το θεό τον ονομάζουν Άμμωνα•σ' αυτόν ήλθε ο Θεύθ κι έδειξε τις τέχνες του και είπε, ότι πρέπει να διαδοθούν στους άλλους Αιγύπτιους. Κι ο βασιλιάς ρώτησε, ποια ωφέλεια έχει κανείς από την καθεμιά. Κι ενώ εκείνος τα εξηγούσε, ο βασιλιάς ό,τι νόμιζε πως το έλεγε καλά, ό,τι νόμιζε πως το έλεγε άσχημα, το ένα το έψεγε, το άλλο το επαινούσε. Πολλά λοιπόν για την κάθε τέχνη χωριστά καλά και κακά λένε πως ο Θαμούς είπε στο Θεύθ, και θα πολυλογούσαμε, αν τα λέγαμε ένα–ένα. Και όταν ήρθανε στα γράμματα: «Τούτο δα το μάθημα βασιλιά μου», είπεν ο Θεύθ, «θα κάμη τους Αιγύπτιους πιο σοφούς, και το μνημονικό τους πιο καλό, γιατί για τη μνήμη και για τη σοφία βρέθηκε το φάρμακο». Ο βασιλιάς όμως είπε: «Πολύτεχνε Θεύθ, άλλος έχει τη δύναμη να γεννάη τις τέχνες, κι άλλος πάλι να κρίνη πόσο θε να βλάψουν και θε να ωφελήσουν εκείνους που μέλλουν να τις μεταχειρισθούν. Και συ τώρα, σαν πατέρας των γραμμάτων, από εύνοια είπες το αντίθετο απ' εκείνο που αυτά μπορούν. Γιατί τα γράμματα στις ψυχές εκείνων που θα τα μάθουν, θα φέρουν λησμονιά, μια και αυτοί θα παραμελήσουν τη μνήμη τους, γιατί από εμπιστοσύνη στη γραφή θα φέρνουν τα πράγματα στη μνήμη τους απ' έξω με ξένα σημάδια, όχι από μέσα από τον εαυτό τους τον ίδιο. Ώστε δεν ευρήκες το φάρμακο για τη μνήμη την ίδια, αλλά για το να ξαναφέρνης κάτι στη θύμηση. Κι από τη σοφία δίνεις στους μαθητές σου μια δόκηση, κι όχι την αλήθεια∙ γιατί έχοντας πολλά ακούσει χωρίς να τα διδαχθούνε θάχουν τη γνώμη πως ξέρουνε πολλά, ενώ είναι ανίδεοι στα πιο πολλά και φορτικοί στη συντροφιά τους, και θα έχουν γίνει αντίς σοφοί δοκησίσοφοι."
Ὑπομνηματίζει τούτη ἡ σημαντική συνομιλία μιά χαμένη συνειδητότητα.
Τό ὅτι ὁ ἀληθινός λόγος δέν εἶναι προϊόν μελέτης ἀλλά μετοχῆς στήν ὕπαρξη.
Τό «γράμμα πού ἀποκτείνει» σέ ἀντίθεση μέ τό «πνεῦμα πού ζωοποιεῖ»
καταδικάζει τούς ἀνθρώπους νά ζοῦν σ ἕνα χῶρο ἐξωτερικό τῆς βαθιᾶς καρδιᾶς
δίχως νά τό ἀντιλαμβάνονται ἀφοῦ δέν συνειδητοποιοῦν τή διαφορά τῆς δοξασίας ἀπό τήν ἀλήθεια.
Ἡ ἀξία τοῦ γράμματος βρίσκεται στό ὅτι καθιστᾶ παρόντα τόν παρελθόντα χρόνο,
στό ὅτι συναθροίζει τήν ὡρίμανση τῆς ἀνθρώπινης συνειδητότητας
ὥστε «νά εἶναι παιδιά πολλῶν ἀνθρώπων τά λόγια μας» (Σεφέρης).
Τό γράμμα εἶναι ἡ σκυτάλη τοῦ πνεύματος πού παραδίδεται στίς ἐπόμενες γενεές.
Ὅμως ὁ ἀληθινός λόγος πηγάζει ἀπό καταβύθιση στή βαθιά καρδιά.
Ἐδῶ οἱ ἔξω καί οἱ ἔσω πνοές ὅλου τοῦ κόσμου θά συγκεραστοῦν
καί θά ζυγιαστοῦν στή θεία πνοή πού ζωοποιεῖ τήν ὕπαρξη,
δίνοντας λόγο, δηλαδή τρόπο πού ἐπισυνάπτει τά ἐστώτα καί ρέοντα μέ τά ἔσχατα καί ἀεί ζέοντα.
«Ἐν εἰρήνη βαθεία» ἡ ζέση τῆς καρδιᾶς δίνει στά πράγματα τοῦ κόσμου
τήν εὐκαιρία νά κινηθοῦν μέσα της ὅπως μέσα στόν κῆπο τοῦ Παραδείσου.
Ὁ χρόνος γίνεται ὕλη πού ἀναφέρεται στήν ἄχρονη σπουδή τῆς χάριτος.
Τό Ἅγιο Πνεῦμα ζωοποιεῖ καθιστώντας παρόντα τά καθολικά καί αἰώνια.
Ἡ ἀληθινή γνώση εἶναι συγχώρεση καί ἀνάσταση.
Συγχώρεση καί ἀνάσταση τῆς πνοῆς τοῦ κόσμου στήν ἱερότητα τῆς ἀναπνοῆς σου.
Ἡ ἀληθινή γνώση εἶναι Σιγή-Νήψη-Μέθεξη ἀπό τή συγκατάβαση τοῦ Αἰωνίου.
Δέν εἶναι κάτι πού πρέπει νά μάθεις ἀλλά κάτι πού πρέπει νά πάθεις
γιά νά φτάσεις στόν φωτισμό ἀπό τίς δωρεές τοῦ μυστηρίου.
YΓ. Ἡ ὑπογράμμιση στήν μετάφραση ἔγινε γιά τόν ἐπισυναπτόμενο λόγο.
-------------------------------------------------
ΠΡΩΤΑ ΠΡΩΤΑ Η ΠΟΙΗΣΗ
( ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΟ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ)
ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΕΛΥΤΗΣ
Στή συμπεριφορά τους, στήν ἐκτίμησή τους τῆς πραγματικότητας,
οἱ ξένοι μοῦ εἶχαν φανεῖ εὐστοχότεροι πάντοτε, πιό ἄψογοι ἀπό τούς δικούς μας.
Παρ’ ὅλα αὐτά ἔνιωθα μιάν τρομαχτικήν ἀδεξιότητα νά τούς κάνω φίλους· κάτι χειρότερο:
μιάν ἀνεξήγητη ἀπώθηση ἀπέναντί τους, πού προσπάθησα νά τήν ἐλέγξω
μήπως κι εἶναι κατάλοιπο ἀπό παλιές προκαταλήψεις.
Ὄχι. Μιά μέρα κατάλαβα πώς δέν ὑπῆρχε κανένα μυστήριο.
Ἁπλούστατα, οἱ ἄνθρωποι αὐτοί τά εἶχαν ὅλα –δηλαδή πολύ περισσότερα ἀπό τά δικά μας,
- π λ ή ν ἕ ν α· κι ἴσα ἴσα ἐκεῖνο, πού σ’ ἐμᾶς βέβαια ἦταν ἕνα σύν
ἀλλ’ ἀμετάφραστο, ἀμετάδοτο, ἀνεπίδεκτο ἐρμηνείας,
ἔτσι ὅπως ἡ λάμψη στά μάτια ἤ σ’ ἕνα χαμόγελο.
Τοῦτο τό ἀνεπαίσθητο καί συνάμα τόσο τεράστιο,
πού μ’ ἔκανε τελικά νά μήν ἀναγνωρίζω τό εἴδωλο τοῦ κὀσμου στά ἔργα τῆς τέχνης τους
ἤ τή θρησκεία τοῦ Χριστοῦ στούς καθεδρικούς τους ναούς.
Αὐτά ὅλα, στόν εἰκοστόν αἰώνα,
ὅταν ἀνάμεσα στούς λαούς χάνει ἡ μάνα τό παιδί καί τό παιδί τή μάνα,
ὕστερα ἀπό δύο πολέμους ἀνθρωποφάγους,
στίς παραμονές τῆς Πανευρώπης...
-------------------------------------------------
«ΚΑΤΑ ΒΑΘΟΣ ΕΙΜΑΙ ΖΗΤΗΜΑ ΦΩΤΟΣ»
Ἡ καλλιτεχνική δημιουργία δέ γίνεται ποτέ μόνο μ’αὐτά πού
βλέπουμε.
Σέ τοῦτο ἦρθε νά μέ ἐνισχύσει καί ἡ σκέψη τοῦ ποιητή W.B. YEATS:
«Δέν εἶναι δυνατό νά καταλάβουμε τήν ποίηση, χωρίς μιά
πλούσια μνήμη»γράφει.
Καί αὐτή ἡ πλούσια μνήμη δέν περιορίζεται, νομίζω, μόνο
στή μνήμη
ἑνός ἀνθρώπου· εἶναι μνήμη καί πολλῶν ἄλλων πρίν ἀπό αὐτόν.
Βαθιά
μνήμη· χωρίς αὐτήν, δέ μοῦ φαίνεται νά ὑπάρχει καλλιτεχνική δημιουργία.
Μιά φορά, ἕνα τέλος τοῦ φθινοπώρου, μοῦ φάνηκε πώς μέ
κεραυνοβόλα ἐνάργεια πέρασε ὁ Θεός, ἤ ἡ βυθισμένη τούτη μνήμη, κοντά μου καί
εἶπα:
«Κατά βάθος εἶμαι ζήτημα φωτός»
Ἦταν μιά ἐμπειρία πού πρέπει νά ἔρχεται πραγματικά πολύ
σπάνια στή ζωή μας καί τή φωτίζει ὁλόκληρη, δέν μπορεῖ κανείς ρηματικά νά τή
μεταδώσει. Φτάνει τόσο.
-------------------------------------------------
